طنز منهای انتقاد چیز ابتری است

راه‌نوا-   ناصر فیض، مدیر دفتر طنز حوزه هنری، در گفتگوی با بیان این كه در گذشته و پیش از پیروزی انقلاب اسلامی در طنز كشور بزرگان زیادی داشته ایم، اظهار كرد: طنزپردازان امروز كشورمان، از آثار این بزرگان استفاده می كنند. اما این مسلم است كه بعد از انقلاب اتفاق دیگری برای طنز رخ داد. البته نمی خواهم بگویم پیش از انقلاب اخلاق در طنز و ادبیات وجود نداشت. اما بعد از انقلاب برخی از این مفاهیم اخلاقی در طنز، تبدیل به اصول شد. پس از پیروزی انقلاب اسلامی طنز به سمت اخلاق مند شدن رفت. هر چند در دوره های سیاسی برخی اخلاق را زیر پا می گذاشتند اما حوزه هنری به ویژه پس از تاسیس دفتر طنز، با توجه به دیدگاه های انقلابی این نهاد، برای طنز مانیفست داد.

وی ادامه داد: از روزی كه دفتر طنز حوزه هنری تاسیس شد، مشكلاتمان در عرصه شعر و داستان طنز نیز به تدریج ریزش كرد و به جایی رسیدیم كه امروز این تعابیر را می شنوید كه می گویند هر شعری مناسب حوزه هنری نیست و یا شعرایی كه به مراسم «در حلقه رندان» می آیند خودشان اشعار قابل خواندن و مورد تایید حوزه هنری را انتخاب می كنند.

نوع طنز در نهاد حوزه هنری به معنای واقعی كلمه فاخر است
فیض خاطرنشان كرد: در حوزه هنری این موضوع تدوین شد كه نوع طنز در این نهاد باید به معنای واقعی كلمه فاخر و به لحاظ قواعد زبانی سالم باشد. برای این طنز، زبان فارسی، متون گذشته ادبیات كشورمان و بزرگان این عرصه مورد توجه هستند و در این طنز انتقاد اصلی است سازنده و انتقاد اگر در جامعه نباشد جامعه مرده است و طنز منهای انتقاد چیز ابتری است و البته این انتقاد باید قواعدی داشته باشد.

به رفتارها در طنز توجه شود
این شاعر و نویسنده كشور با تاكید بر این كه طنزپردازان حق ندارند به بهانه طنز، افراد را تحقیر كنند، گفت: در نگاه طنزی كه حوزه هنری به آن معتقد است كسی حق دارد تحقیر شود كه شایسته تحقیر شدن است. كسی باید تمسخر شود كه شایسته تمسخر شدن است. و چنین فردی كسی است كه قرار نیست درست شود و خود را خیلی كامل تلقی می كند. تلاش بر این است كه به رفتارها در طنز توجه شود و افراد نمونه هایی برای رفتارهای مدنظر طنزپردازان هستند. اگر رفتار ها و حركت ها را نقد كنیم قطعا افراد نادرست مشخص می شوند.

توهین نكردن به افراد محدودیت نیست، شعور است
فیض با اشاره به این كه مردم آزادند كه هر جلسه شعر طنزی كه می خواهند بروند، اظهار كرد: كاری با این نداریم كه چه كسانی به چه جلساتی می روند و امیدواریم جلسات دیگر طنز كشور هم جلسات خوب و مفیدی برای مخاطبان باشد. برای طنزپردازان حوزه هنری این موضوع مهم است كه طنز به مبانی اعتقادی، لهجه های مردم، نوع تعامل مردم با نظام و دیدگاه های ارزشی تعارض نداشته باشد. از این لحاظ جلسات شعرخوانی حوزه هنری همچون «در حلقه رندان» محدود است، هر چند كه من معتقدم اسم این محدودیت نیست. اگر در حوزه هنری معتقد باشیم كه حق نداریم به هر كسی توهین كنیم محدودیت نیست، بلكه عقل و شعور است.

طنز و هنر در پوشیدگی و هاله ای از ابهام معنا می گیرد
فیض همچنین گفت: برخی از افراد برای توجیه ناتوانی شان در شعر و طنز، انتقادهایی می كنند مبنی بر این كه فضا بسته است و فرصت ارائه اثر وجود ندارد. طنزپرداز اگر ظریف و همه فن حریف باشد، در هر شرایطی می تواند حرفش را بزند. طنز و هنر در پوشیدگی و هاله ای از ابهام معنا می گیرد؛ چرا كه مخاطب با هر بار كشف تازه در یك اثر هنری و ادبی، لذت ویژه ای می برد. اگر مجاز باشیم كه هر چه دلمان می خواهد بگوییم باز هم هنر حكم می كند كه هر چه دلمان می خواهد نگوییم. به طور مثال، اگر به شما بگویم شما آزاد هستید كه هر طور می خواهید حرف خود را بزنید، باز هم دلیل نمی شود كه در شعرتان از عناصر شعری، همچون كنایه، تشبیه و غیره استفاده نكنید.

مدیر دفتر طنز حوزه هنری ادامه داد: البته این موضوع نیاز به یك بحث مفصل دارد. اگر در حوزه هنری جلسه ای برگزار می شود و در آن شعر طنز خوانده می شود. شاعران حاضر در جلسه، افرادی هستند كه موارد مد نظر حوزه هنری را رعایت می كنند و البته اثری در این جلسات خوانده نمی شود كه در آن انتقاد وجود نداشته باشد.

شعر، جای شعار دادن و تظاهرات نیست
شاعر مجموعه شعر طنز «فیض بوك» در پایان گفت: در شعر، جای شعار دادن و تظاهرات نیست. در شعر باید هنرمند باشیم و اگر هنرمند باشیم هرجایی كه انتقاد داشتیم می توانیم بیان كنیم.

منبع: پایگاه خبری حوزه‌هنری