شور و شعور حسینی در شعر بانوان آفتابگردان

راه‌نوا- شعر نوحه، از جمله انواع شعریست که با تلفیق در سبک‌های گوناگون خوانش و درنظر گرفتن موسیقی کلام، به وجود می‌آید. شاعر نوحه‌سرا درست مانند ترانه‌سرایی که به نت‌های موسیقی تسلط دارد، باید  به سبک‌های نوحه‌خوانی یا به اصطلاح مداحی مسلط باشد. طبیعتا شعر نوشتن به تناسب موسیقی، دشواری‌های خاص خود را دارد که بعضا سبب افتادن شاعر در تنگناهای کلامی می‌شود و به سطحی شدن زبان و نوع بیان شاعر می‌انجامد.

متاسفانه در سال‌های اخیر، این نوع سطحی‌گرایی در نگارش برخی نوحه‌های مذهبی کشور دیده می‌شود. آثاری که یا در وزن‌های نامتناسب با کلام آفریده شده‌اند و شأن و وجهه عذاداری شیعی را ندارند، و یا آنکه از نظر بار مفهومی فقیر هستند، که این قاصر بودن کلام سرانجام سبب عدم ارتباط مخاطب با اثر می‌شود. این اشعار که اصطلاحا به آن‌ها شعر هیئتی می‌گویند گاهی در بیان خود به نوعی عوام‌گرایی رسیده‌اند. در کنار این جریان‌ِ شعری، که معمولا توسط خود مداح یا شاعران مبتدی سروده می‌شود، اخیرا تلاش و تکاپویی از جانب شاعران حرفه‌ای کلاسیک صورت گرفته است.

شاعرانی که به نیت بهبود سطحی‌گرایی در شعر نوحه، تجربیات غنی خود را وارد میدان کرده‌اند تا با حمایت مداحان سرشناس کشور به بهبود وضعیت موجود کمر همت بندند. این تلاش در حال حاضر توسط عده‌ای از بانوان شاعر کشور در حال انجام است.  نرگس میرفیضی؛ شاعر، ترانه‌سرا و نویسنده و از اعضای دوره تکمیلی آفتابگردان‌ها (شعر جوان انقلاب اسلامی ایران) از جمله این شاعران است که با تاسیس کانالی تحت عنوان «شور شاعران حسینی» این تلاش را به همراه جمعی از دوستان شاعر خود آغاز نمود. تلاشی که سرانجام پس از یک سال، موفق به افزایش دایره‌ی فعالیت‌ این گروه و تحقق همکاری‌شان با چندی از مداحان فعال کشور شده است. به مناسبت این توفیق، به سراغ او رفتیم تا به عنوان موسس این گروه از جزئیات فعالیت‌های او و همکارانش باخبر شویم. گزارش پیش رو شرح صحبت‌های او با شهرستان ادب است:

انگیزه شروع:

ابتدا باید بگویم همسرم از مداحان اهل بیت هستند و علاوه بر سبک‌های شناخته شده مداحان دیگر، سبک‌سازی هم انجام می‌دهند. ایشان گاهی از من می‌خواستند تا روی آن سبک‌ها شعر بسرایم؛ اوایل کمی دشوار بود، اما بعد از یکی دو سال تجربه پیدا کردم تا روی سبک‌های مختلف شعر بنویسم.

اولین چیزی که در اینگونه شعرها نظرم را جلب کرد ضعف تالیف و ایراد زبانی برخی کارها بود. چرا که بیشتر این نوحه‌ها به دلیل تغییرات متناوب وزنی نمی‌توانند حق مطلب را ادا کنند. از طرفی ما میان بانوان شعر جوان انقلاب اسلامی ایران( آفتابگردان‌ها) شاعران بسیار توانمندی داشتیم که طبعشان روان بود و فقط به یک تلنگر نیاز داشتند تا در این مسیر قدم بگذارند. من معتقد بودم به جای آنکه شاعران تازه‌کار را وارد سبک‌نویسی کنیم شاعران کلاسیک‌کار وارد فضا شوند. بنابراین با هدف تولید شعر ناب و ایجاد فضا برای بانوان شروع به کار کردیم.

پشتکار و پیگیری:

 سال گذشته ما یک ماه مانده به محرم کارمان را با ۱۱-۱۲ نفر آغاز کردیم. همسرم ۳-۴ سبک مداحی به ما دادند و برای ده شب محرم شعر نوشتیم‌. اوایل برای بچه‌ها حفظ مضمون و نوشتن روی سبک دشوار بود، برای همین نهایت کاری که توانستیم انجام دهیم آماده کردن کار برای هیئتی کوچک و سپردن کار به چند مداح نه چندان سرشناس در قم بود.

ثمره‌ی تلاش یک ساله:

امسال یک ماه مانده به محرم این ماجرا را با استاد علی‌محمد مودب و  استاد عرفان‌پور مطرح کردیم که بسیار  از طرح ما حمایت کردند. همچنین از بانوان شاعر خانم زهرا هدایتی و ریحانه کاردانی خیلی در پیشبرد روند کار کمک کردند. شیوه کار به این صورت بود که بچه‌ها را گروه‌بندی کردیم و هر گروه روی یک سبک شعر می‌نوشتند. وقتی در عزاداری اهل بیت شرکت می‌کنی و می‌بینی مردم با شعر تو ارتباط برقرار کرده‌اند و گریه می‌کنند احساس خیلی خوبی به آدم دست می‌دهد.

امسال ما با حسینیه لبیک مشهد و مداح این حسینیه  آقای صالحی پور همکاری داشتیم که  آقای عرفان‌پور لطف کردند و زحمت هماهنگی‌های این همکاری را برعهد گرفتند. ما هر شب تقریبا سه، چهار شعر در سبک‌های گوناگون اعم از سبک سنگین، شور، واحد تند و … آماده می‌کردیم و  به این ترتیب بچه‌ها شیرینی به اجرا در آمدن شعرهایشان را چشیدند.

اهداف و افق‌های پیش رو:

سعی داریم برای آینده به بچه‌ها سیر مطالعاتی بدهیم و برنامه جمع‌خوانی کتاب در حوزه‌های معرفتی و ادبی را به صورت حضوری و مجازی داشته باشیم تا در آینده با دست پر به کارمان ادامه دهیم. در خصوص معرفی و تبلیغ فعالیتمان، برای گروه «شور شاعران حسینی» لوگو طراحی کرده‌ایم و حتی در نظر داریم یک پایگاه اینترنتی ثابت داشته باشیم و در آن شناسنامه اطلاعاتی برای اعضای گروه تدوین کنیم تا امکان ارائه سبک‌های مختلف مداحی و گرفتن سفارش از طریق سایت نیز وجود داشته باشد.

سخن پایانی:

از ریحانه کاردانی بابت همکاری‌ها و هماهنگی‌های گروه و همه زحماتش بسیار ممنونم. به نظر من آنچه بچه‌ها را در این گروه دور هم جمع کرد همان شور حسینی و امدادهای خود حضرت بود.

 تهیه و تنظیم: نیلوفر بختیاری