عبور از سنت و مدرنیته به هنر پس فردایی و عصرموعود

راه نوا – هنر مقوله ای است که خروجی تمدنهامحسوب میشود وتراز و وزن تمدنها را با ان میسنجند.زیباشناسی تنها در فرم وصورت نیست بلکه درانحامختلف به منصه ظهور میرسد وخودرادرساختارهای گوناگون بروزمیدهد چراکه هنرتنها زیباشناسی قلمداد نمیگردد،لذا چنانکه معلوم شد هنریکی ازابعادمهم تمدنهامحسوب میشود.

ازانجاییکه تاریخ دارای ادوارواکواراست وهنرنیز به تبع دور تاریخی در ذیل ادوارتاریخی قرارگرفته باید به این نکته توجه کرد که هنر تولید کردن نیست چراکه تولید کردن ازویژگی صنعت هنر وعصر جدید است که هنر رابه زیباشناسی تقلیل داده ودرصدد توده ای کردن هنر باماهیت مصرفی شدن،کالایی بودن ونهایتا لذت بردن است که نحوی از بیخودی رابه همراه دارد لذاهنر مدرن درذات خود خودآگاهی تاریخی رامحو میکنداگرچه نمیتوان منکر بروزبرخی جنبشهای اجتماعی درقالب اثارهنری وموسیقی شد.

امانهایتااین حرکتهادر ساختار جدید هضم و حذف میشوند وجای خودرابه دیگری میدهندونوعی دور به وجود می اید.دوری که به ذات نیهیلیستیک اندیشه مدرن برمیگردد ودرهنر مدرن متبلوراست.

به همین علت میبینیم که هنرمندان مدرن بی قرارند وسکینه ندارند وخودراخالق اثرهنری میپندارند درحالیکه درعالم سنت هنرمند تولید نمیکرد بلکه خلق میکرد واین نحوازخلق نیز به معنای خودبنیادی مدرن نیست بلکه نوعی گمگشتگی وشیدایی به هنرمند دست میداد ودرحقیقت مجرای عالم عادی با حقیقت قدسی بود به همین علت مولاناچنین سروده:تومپندارکه من شعربه خود میگویم/تاکه هشیارم وبیدار یکی دم نرنم!

با چنین تعاریفی از ساحت هنر درعالم سنت وقدیم میبینیم که نه تنها مبدا،بلکه ماهیت ومقصد وروش نیز با یکدیگر درتضاداند.چنانکه هنرمدرن مخاطب محوراست ونهایتی نداردونوعی استیلای بربشرپیدامیکند.این هنر درموسیقی تاثیرش بیشتر است وبیراه نگفتیم اگرهنر مدرن رادرموسیقی ببینیم چراکه بیشترین تاثیر راداردواین تاثیرپذیری به این دلیل است که سیستم عصبی انسان را دراختیارمیگیردوبه اصطلاح روانشناسان شرطی میکند.

جدای از اینکه باید به این مسئله هم توجه کرد که هنرمدرن هستی ووجود را به صورت وفرم وزیباشناسی تقلیل داده ونهایتا درسیرخود به تعبیرشهید اوینی به ابسورد میخورد.برخلاف هنر سنتی که بیشتر درشعر متجلی میشود که دامنه ان خیال است همچنانکه دامنه موسیقی نیزخیال است اماکلمات چون نت موسیقی نیستند بلکه درنسبت باوجود ازقابلیت تعریفی بیشتری برخوردارند.

اینگونه است که هنر سنتی سکینه می اورد وشعر به یک وجهی باهمه نسبت برقرارمیکند بی انکه کسی راشرطی کند ویا قوه عصبی اوراتسخیرنماید.

اما بااین تفاسیر چه نسبتی بین هنرحامد زمانی باهنرسنتی ومدرن وجود دارد?!

حامد زمانی هم شاعراست وهم اهنگساز.ازاین وجه که او شاعراست اورامیتوان درساحت هنر سنتی وشرق با توضیحاتی که ارایه شد دید واز سویی اهنگساز وخواننده به مانند انچه ازهنر مدرن گفتیم.اما به راستی اگر هنر سنتی ومدرن را در دو سوی مختلف ترسیم کنیم او به کدام حوزه تعلق بیشتری دارد?

پاسخ به این پرسش نیازمند تبین وبررسی نسبت انقلاب اسلامی باعالم جدید وهنر وهمچنین هنر انقلاب اسلامی است.

شهید اوینی در کتاب انفطار صورت و ایینه جادو جلد یک همچنین مرحوم محمد مدد پور درآثار مختلف من جمله دین وسینما،سینمای اشراقی،دیداربینی،واکبر جباری وبرخی فیلسوفان هنراسلامی نکاتی رایاداوری کردند که خواننده گرامی رابه این اثار ارجاع میدهیم واز تطویل کلام خود داری میکنیم.

اما انچه درباب هنر وموسیقی حامد زمانی باید گفت این است که او به مانند هنرمندان و حکمای انسی نسبت حقیقی خود باوجود و وجود خود باحقیقت را حفظ کرده ازسویی با اگاهی از ظرفیت موسیقی به عنوان هنر مدرن ودامنه گستره ان بر توده ها(عنوان مخاطب بیانگر طیف خاص وازسویی مخاطب محوری است لذا ازاین اصطلاح استفاده نمیکنیم) بدون اصالت دادن به موسیقی مدرن وابزاروالات به نوعی تصرف در گوهره وجوهره هنر دست یازیده که ازاو یک “پدیده”ساخته است.

لذا حامد زمانی ما را با نوعی از “بیخودی”به معنای انچه در مواجه با آثاراصیل هنری که انسان را در خود برای تعالی مستحیل میکنند وزمینه تعالی حاصل از خلا دربرابر هنر حقیقی به بار می اورد که به تعبیر فیلسوفان تقرر ظهوری نوعی ترانساندانس، اگر درسینما بعداز شهید اوینی ابراهیم حاتمی کیا وبا تسامح کسانی چون مجیدمجیدی،داوود میرباقری،وکیومرث پوراحمد راودر حوزه نقاشی استاد فرشچیان را به عنوان شاخص ترین هنرمندان این عرصه بدانیم حامد زمانی پدیده موسیقی پاپ بعداز انقلاب خواهد بود.

همچنانکه شهید اوینی پیش بینی میکرد حوزه گرافیک سرعت وپیشرفت عجیبی داشته.جان کلام اینکه حامد زمانی را اگر چه نمیتوان مظهرهنر دینی قلمدادکردامامیتوان مدعی بود درمسیر هنر پس فردایی وموعود وهنرانتظارگراست.

امیدواریم حامد زمانی از ساحت یک پدیده خاص به پدیده تاریخی واجتماعی تبدیل شود تا شاهد یک جریان موسیقیایی درداخل ودرسطح بین الملل باشیم.به امید ان روز.