شهید آوینی زمانی درباره تعهد در هنر داد برآورد که روشنفکران می‌خواستند منکر «هنرانقلابی» شوند

راه‌نوا-  یوسفعلی میرشکاک، شاعر و پژوهشگر ادبی با اشاره به اندیشه‌های شهید آوینی گفت: عموم مخاطبان شهید آوینی از دایره دل‌آگاهی نسبت به آن شهید نتوانسته‌اند فراتر بروند و در واقع نتوانستند شهید را بشناسند.

وی ادامه داد: مخاطبان شهید آوینی به پوستر و شمایل او بسنده کرده‌اند. این در حالی است که اندیشه شهید آوینی در حال حاضر بسیار اهمیت دارد و نباید اندیشه‌اش را فدای پوستر‌های زیبا کرد. توجه بیش از حد به شمایل شهید آوینی اندیشه‌اش را ذبح می کند. ذبح حرام. باید از این رویه جلوگیری شود.

میرشکاک با تاکید بر این‌که هنر باالذات نمی‌تواند غیر انقلابی یا ضد انقلابی باشد تصریح کرد: هنر‌ها همگی انقلابی هستند؛ چرا که در ذات خود از یک امری سخن می‌گویند که هنرمند نسبت به آن سخن تعهد احساس می‌کند و می‌جوشد.

وی درباره قید‌هایی که به واژه هنر اضافه می‌‌شود توضیح داد: وقتی ذات هنر انقلاب است، زیر و زبر کردن و زیر و زبر شدن روح است، نباید مضاف‌های آن را بیش از خودش توصیف کرد.

میرشکاک معتقد است که هنر شعر از رودکی تا به امروز یا نقاشی از کمال‌الدین بهزاد تا هم اکنون هنر انقلابی اند؛ چرا که همواره از تعهد به اصول انسانی و اخلاقی صحبت می‌کنند.

در عین حال، این شاعر از این که در فضای امروز دنیا لاجرم از به کار گیری مضاف‌هایی برای هنر گریزی نیست صحبت کرد و گفت: هنر ارجمند بوده و است اما وقتی شوروی آمد و مضاف‌هایی برای هنر به کار گرفت و جبهه‌ها را جدا کرد، گریزی نیست که از مضاف‌های هنر صحبت کنیم و آن مضاف‌ها را تعبیر و تفسیر کنیم.

وی درباره هنر انقلاب اسلامی گفت: هر هنرمندی نسبت به یک باوری احساس تعهد می‌کند. هنرمندانی هم نسبت به انقلاب 57 تاثیر پذیرفته‌اند و نسبت به ایدئال‌های انقلاب اسلامی احساس تعلق دارند. مثلا سید حسن حسینی از این شاعران متعهد است. همان‌طور که در همه جای دنیا هنرمندان از ابراز باورهای خود ابایی ندارند و مثلا خود را متعلق به باورهاش کاتولیک می‌دانند و در آن راستا هنر می‌آفرینند. اما باید توجه کنیم که این باورها در ذات خود هنرمند است نه عارض بر او.

میرشکاک در ادامه به جریان هنر انقلاب اشاره و خاطرنشان کرد: شعر و هنر سال‌های 57، 58 یک طوری بوده و تحت تاثیر فضای مبارزاتی شعاری شده است. اما هم اکنون از آن دوره گذار عبور کرده وارد فرم و قالب شده و به سمت هر چه ماناتر شدن حرکت می‌کند. مثلا اشعار سال‌های 58 سید حسن حسینی را نمی‌توان با اشعار آخر عمرش مقایسه کرد. در آخر عمر این شاعر ماناتر و عمیق‌تر شعر می‌سرود.

وی از آسیب‌های موجود در هنر انقلاب ابراز نگرانی کرد و گفت: برخی افراد نباید از مضاف‌هایی که بر هنر وارد شده سوء استفاده کنند و آن را عاملی برای تنازع ایدئولوژیک به کار ببرند. این کار با ذات هنر در تضاد است و خطری بسیار جدی است که باید از آن برحذر بود.

میرشکاک درباره دلیل نگرانی‌اش تصریح می‌کند: اگر هنر را از مضاف‌های آن خلاصه کنیم، دیگر هنری پایدار که در روح و جان مخاطب تصرف کند آفریده نخواهد شد. هنر دیگر مانا نخواهد شد. برای 50 سال دیگر نخواهد ماند. آن وقت است که دیگر از خود هنر خبری نخواهد بود که تعهد و اعتقاد و باور در آن صحبت شود. اما اگر خود هنر ارجمند شمرده شود و مضاف‌های آن صرفا برای شناسایی دوره‌های تاریخی به کار گرفته شوند آثار ماندگار خلق خواهد شد.

این شاعر در پاسخ به این سوال که شهید آوینی وقتی از تعهد در هنر صحبت می‌کند منظورش چیست، پاسخ داد: نخست باید توجه کنیم که مخاطب شهید چه کسانی بودند. شهید آوینی زمانی درباره تعهد در هنر داد برآورد که روشنفکران می‌خواستند منکر هنر انقلابی و هنر متعهد شوند.

میرشکاک درباره نظر روشنفکران درباره هنر برای هنر گفت: روشنفکران هم به خوبی می‌دانند که هنر بی تعهد وجود ندارد. آن‌ها بر سر متر و معیار تعهد دعوا دارند. می‌گویند چرا هنرمند از انقلابی که مد نظر شماست اثر بیافریند ولی از تفسیری که ما از انقلاب داریم اثر خلق نکند؟! پس دعوا بر سر تعهد نیست دعوا بر سر متر و معیار تعهد است.

منبع: خبرگزاری فارس