شعر عاشورایی باید موجب تعالی انسان شود
راه‌نوا- مراسم شب شعر عاشورایی «آینه در کربلاست» به همت کانون ادبی نیاوران شامگاه سه شنبه، ششم آبان در سالن گوشه فرهنگسرای نیاوران برگزار گردید. در این مراسم شعرا، نویسندگان و منتقدان نامی کشور همچون محمدعلی بهمنی، اسماعیل امینی، غلامرضا طریقی، مهدی فرجی، محمدسعید میرزایی، امیر صباغ و سید عباس سجادی مدیرعامل بنیاد آفرینش های هنری نیاوران حضور یافتند.
شعر عاشورایی از لب شهدای کربلا جاری شده است
محمد سلمانی، رئیس کانون ادبی نیاوران در ابتدای این مراسم ضمن خوش‌آمدگویی به حضار با اشاره به اهمیت مجالس شعر عاشورایی گفت: شعر عاشورایی، نوعی شعر آئینی است و اینگونه شعر بیشتر در ارتباط با مسائل معنوی و کرامات انسانی است. شعر عاشورایی که شاخه‌ای از شعر آیینی است، در واقع در مورد وقایع عاشورا و حوادثی است که بر سیدالشهدا(ع) گذشت. سابقه شعر عاشورایی در واقع از همان آغازی که حضرت از مدینه حرکت می‌کند با ایشان همراه است. شعر عاشورایی را می‌توان حتی در میدان جنگ و مبارزات شهدا هم مشاهده کرد.
وی ادامه داد: اینگونه اشعار در غالب غزل از لب‌های مبارک شهدای کربلا جاری می‌شود منتها در ادبیات فارسی تا قرن سوم در رابطه با عاشورا سکوت است و هیچ شعری پیدا نمی‌شود که در این رابطه صراحتا در رابطه با وقایع عاشورا صحبت کند، اما در زمان مزدالدین دیلمی در زمانی که آل بویه بر بخش‌هایی از عراق و ایران حکومت می‌کردند اولین بار ایشان به بغداد می‌آید و عزای عمومی اعلام می‌کند. از آن تاریخ به بعد عزاداری‌ها شکل گرفته و در دوره‌های بعدی تاریخی هم دیده می‌شود.
سلمانی با بیان اینکه عزاداری برای امام حسین در توده‌های مردم رسوخ کرد و در اواخر دوره دیلمیان همه ساله برگزار می‌شد افزود:در دوره صفویه عزاداری شکل گسترده‌ای به خود می‌گیرد و به همین خاطر با آسیب‌هایی رو به رو می‌شود که در شعرها می‌بینیم و گاها شعرهایی که در این زمینه خوانده می‌شود زیاد مناسب نیست و باید اصلاحاتی در آنها صورت پذیرد.
پس از سخنان رئیس کانون ادبی نیاوران، محمدعلی بهمنی شاعر نام آشنا، ابیاتی از اشعار عاشورایی خودش را برای حاضران قرائت کرد.
سطحی گفتن با ساده گفتن تفاوت دارد
در ادامه مراسم اسماعیل امینی در ارتباط با شعر عاشورایی و آسیب‌های آن با اشاره به داستانی در مثنوی معنوی گفت: شعر عاشورایی از میدان جنگ شروع می‌شود در واقع از همان رجزها. در رجزها خودشان را معرفی می‌کردند نسبشان با رسول خدا (ص) و حضرت زهرا (س) را بیان می‌کردند و دلیل قیام را گاهی در این رجزها ذکر می‌کردند چون این بیم بود که در رابطه با خاندان پیامبر و انگیزه این قیام تحریف صورت پذیرد. در روزگاری که شیعه اقلیت است بحث اصلی شعر عاشورایی همین اعلام هویت‌ها و انگیزه‌ها است.
امینی ادامه داد: این که فرزند رسول خدا را آنجا شهید کردند این که کسی که قیام کرده بود به انگیزه قیام برای اصلاح امت جدش به شهادت رسیده است، بعد‌ها که شیعه غالب می‌شود رسیدن به این بخش کم رنگ‌تر می‌شود و بخش عاطفی پررنگ‌تر می‌شود. مثلا در ترکیب بند مشهور محتشم خیلی نشانی از ابیات عقیدتی نیست و بیشتر به ماجرای انقلاب امام حسین نگاه عاطفی است.
وی بعضی از ترانه‌ها و شعرهایی را که در این زمینه در جامعه رواج پیدا کرده نامناسب ارزیابی کرد و گفت : ماجرای عزاداری باید موجبات تعالی انسانی و تسویه روح شود اما می‌بینیم که گاهی این هدف کمرنگ شده است. موضوع دیگری پیرامون شعر آیینی اهمیت سادگی شعر است. سادگی را باید از ابتذال دور کنیم بلکه سادگی به معنی مردم پسند بودن و ساده بودن است، نه سطحی بودن. سادگی در بیان شاعرانه و نوحه‌خوانی بسیار کار سختی است، کار کسانی است که تجربه و سواد بالایی در این زمینه دارند و اغلب شاعران بزرگ در دوران کمالشان به این مرتبه در شعرسرایی می‌رسند.
این استاد ادبیات شعر شاعرانی چون فروغ فرخزاد ، شاملو، سپهری و … را در دوران کمالشان بسیار ساده دانست و گفت: این خطا هست که غالبا عنوان می‌کنند اگر شعر و یا نوحه سطحی گفتیم لابد ساده گفتیم و به زبان مردم . به زبان ساده گفتن و به زبان مردم سخن گفتن مهارت و کمال زیادی می‌خواهد و کار بزرگانی چون استاد بهمنی و سلمانی است که زبانشان با ضمیرشان و ضمیرشان با زندگی مردم گره خورده است.
در ادامه برنامه شعرایی همچون سعید میرزایی، غلامرضا طریقی، مهدی فرجی، مهدی زارعی و فاطمه زینالی به قرائت اشعار عاشورایی پرداختند و حال و هوای معنوی بر فضای مجلس حاکم شد.
همچنین در بخش پایانی این نشست ،محمد هاشم احمدوند همراه با نوای نی به اجرای قطعاتی از اشعار عاشورایی پرداخت.
نظرات