شعر عاشورایی موفق باید به تمام جوانب واقعه بنگرد

راه‌نوا- محمود حبیبی‌کسبی، شاعر، در گفت‌وگویی با بیان اینکه در شعر عاشورایی هم سوژه و هم اتفاقی که برای سوژه رخ داده مشخص است، اظهار کرد: می‌توان گفت سوژه در شعر عاشورایی محدود است و زمانی که بخواهیم از وقایع عاشورا بسراییم، سوژه مشخصی را دنبال می‌کنیم.

وی ادامه داد: در ادبیات عاشورایی، دو نوع نگاه داریم؛ یکی توصیفی، تاریخی و ثبت وقایع است که در این نوع نگاه، شاعر مقاتل عاشورا را می‌خواند و با نگاه به مقاتل شعر می‌گوید. نگاه دیگر به واقعه عاشورا، نگاه تبیینی است و شاعر معارف عاشورا را تببین می کند.

این شاعر کشور همچنین گفت: نوع برداشت از عاشورا نیز متفاوت است و می‌توان برداشت از عاشورا را به سه نوع عمده تقسیم کرد. یک نوع برداشت عمده از واقعه عاشورا، برداشت ماتمی و عاطفی از واقعه عاشورا است که به مرثیه سرایی می انجامد. اوج این مرثیه سرایی را در طول تاریخ ادبیات فارسی می‌توان در ترکیب‌بند محتشم کاشانی دید.

وی تصریح کرد: برداشت دوم، دریافت حماسی است و در بسیاری از اشعار عاشورایی نگاه به واقعه عاشورا، نگاه احساسی صرف و نگاه ماتمی نیست، بلکه حماسی و با تکیه بر جنگاوری ها و رجزهایی است که شهدای عاشورا داشته اند.

حبیبی‌کسبی افزود: نگاه سوم هم نگاه معرفتی و عرفانی به واقعه عاشورا است که به نوعی می‌توان گفت اوج این نوع نگاه در «گنجینه الاسرار» عمان سامانی جلوه می‌کند.

این شاعر آیینی با اشاره به اینکه شاعری که می‌خواهد از عاشورا بسراید می‌تواند از یکی از این زوایا و برداشت ها استفاده کند، عنوان کرد: همچنین شاعران می‌توانند نگاهی چند بعدی به واقعه عاشورا داشته باشند و هم تاریخ را بنگرند و هم وقایع موجود را تبیین کنند و یا هم از مراثی و سوگی که بر خاندان اهل بیت (ع) رفته بگویند و هم حماسه ها و معارف را نقل کنند.

وی خاطرنشان کرد: امروزه و بعد از چند صده شعر عاشورایی عرب و فارسی، شعر عاشورایی موفق و باورمند این است که شاعر به تمام جوانب عاشورا بنگرد و رسالت شاعر آئینی امروز این است که مراثی خاندان نبوت را در کنار معارف خاندان عصمت و طهارت بگنجاند و جلوه دهد.

شاعر کتاب «عدم» همچنین با تاکید بر این که در نگاه تبیینی شاعر می‌تواند در زندگانی امروز هم واقعه عاشورا را تبیین و به روزگار خود عرضه کند، اظهار داشت: اوج این نوع نگاه به واقعه عاشورا در ادبیات دفاع مقدس به وقوع پیوست. در هم آمیختن ادبیات دفاع مقدس با واقعه عاشورا در شعر بسیاری از شاعران متعهد معاصر قابل رویت است . بسیاری از اشعار دفاع مقدس را می بینیم که در نگاه عرفانی، حماسی و مرثیه ، گریزی به عاشورا زده می‌شود. در ادبیات انقلاب اسلامی و نهضت امام خمینی (ره) هم چنین رویکردی دیده می‌شود و این اتفاق، اتفاق جدیدی نیست.

وی گفت: در روزگار ما، از تبیین واقعه عاشورا و مثال زدن قیام‌ها، فراتر رفته و جلوه های امروزی تری هم مورد توجه شاعران قرار گرفته است که نمی‌توان در تقسیم‌بندی عاشورایی، آن را وارد دانست. برخی از این اشعار که نگاهی انتقادی به جوانب عزاداری و هیات‌ها و محافل مذهبی می‌پردازند، برداشتی اجتماعی از اتفاقی اجتماعی از عزاداری امام حسین است.

منبع: حوزه هنری