شعر: پیونددهنده فرهنگ‌ها

جان بارن‌ساید شاعر چنین می‌نویسد:

«اگر پاسخ سرنوشت در مقابل آنچه که از آن می‌خواهیم توجیه ناشدنی است فقط به این خاطر است که ما قادر به تصور بهترین‌ها برای روشنایی‌بخشی به سرنوشتمان با چیزی بهتر از نا امیدی نیستیم».

و قدرت شعر یعنی همین یعنی روشنایی‌بخشی به حقیقت، یعنی الهام‌بخشی به افکارمان با چیزی خلاقانه‌تر و بدیع‌تر از ناامیدی.

شعر یک ترانه جهانی انسانی است که بیانگر نحوه نگرش هر زن و مردی به جهان و به اشتراک گذاردن درک آنان از جهان با دیگران است که از طریق مرتب کردن واژه‌ها با وزن و قافیه‌ای خاص امکان‌پذیر می‌شود. شاید چیزی لطیف‌تر از شعر وجود نداشته باشد و در عین حال بسیار هم مقاوم است چون تمام قدرت ذهن بشر را به یک جا نمایان می‌کند.

شعر به قدمت نوع بشر و به همان اندازه هم متنوع است. اشعار در واقع به آداب و سنت‌ها، اعم از آداب نوشتاری و گفتاری، جان می‌بخشد و به همان اندازه که انسان‌ها در ظاهر و شکل با هم تفاوت دارند، اشعار هم با هم تفاوت دارند. همه آنها بیانگر عمق احساسات، افکار و آمال و آرزوهایی هستند که الهام‌بخش زنان و مردان در خلق آنها بوده است.

شعر نوعی گفتار صمیمی است که پنجره‌ها را به روی افراد می‌گشاید و به این سبب به غنای گفت‌وگویی که تسهیل‌گر همه پیشرفت‌های انسانی است منجر می‌شود و فرهنگ‌ها را به هم پیوند می‌دهد و افراد را از سرنوشت مشترکشان آگاه می‌سازد و آنان را به آن یادآور می‌شود. به این ترتیب می‌توان گفت که شعر بیانی بنیادین از صلح است. به گفته شریف خزندار(Cherif khaznadar)، برنده جایزه یونسکو- شارجه در حوزه فرهنگ عربی، «شناخت دیگر دروازه ورود به وادی گفت‌وگو است و گفت‌وگو فقط در سایه پذیرش تفاوت‌ها و احترام به تفاوت‌ها امکان‌پذیر است». در عالم اتحاد، شعر بیان نهایی تفاوت‌ها در گفت‌وگو است.

شعرها به خودی خود منحصر به فردند، اما هر یک بیانگر تجارب انسان‌هاست که به صورت جهانی به اشتراک گذارده می‌شود. شعر را همچنین می‌توان الهام‌بخش خلاقیت دانست که نه تنها از مرزهای مکان بلکه از مرزهای زمان هم فراتر می‌رود و همیشه یادآور وحدت نوع بشر در قالب یک خانواده است.

اصل و اساس روز جهانی شعر به آنچه بیان شد استوار است و این همان عنصری است که زیربنای همه فعالیت‌های یونسکو برای تقویت بشریت به عنوان یک جامعه واحد است و یونسکو این هدف را به کمک حفاظت از میراث مستند منظوم در چارچوب برنامه حافظه جهانی خود و همین طور به واسطه حفظ میراث معنوی (ناملموس) بشری تحقق می‌بخشد. از شاهدهای این مدعا ثبت اخیر منظومه الزجال (AL-ZAJAL) در فهرست میراث معنوی یونسکو است این کتاب که یک کتاب شعر سنتی لبنانی است بردباری و گفت‌وگو را به عنوان دو عنصر مهم در حل مخاصمات و تقویت انسجام معرفی کرده است و در کنار هم قرار می‌دهد.

در شرایط عدم قطعیت و تشویق، شاید امروز بیش از هر زمان دیگری به توان شعر برای برقراری پیوند میان زنان و مردان، برای تدوین اشکال‌نوینی از گفت‌وگو و بسترسازی برای خلاقیتی که همه جوامع امروز به آن محتاجند، نیازمند باشیم. این است پیام یونسکو در روز جهانی شعر.