سرود میراث فراموش شده انقلاب

راه‌نوا – خاطره‌انگیزترین احساس از دوران انقلاب و دفاع مقدس برای کسانی که آن برهه را درک کرده‌اند، زمانی اتفاق می‌افتد که سرودی از سرودهای مشهور آن زمان را می‌شنوند. سرودها بخش عمده‌ای از آواهای دوره‌های مربوط به انقلاب و دفاع را تشکیل می‌دهند. به عبارت بهتر می‌توان گفت که هویت موسیقایی فرهنگ انقلاب و دفاع مقدس بیش از هر جایی در سرودها نمود دارد. در دهه ۶۰ ما ژانر موسیقی انقلابی و جنگی را به وجود آوردیم و مدارس و سازمان‌های مختلف نقش خوبی ایفا کردند. اما در دهه ۷۰ فکر کردیم باید اِلمان‌های قبلی را پاک کنیم و سرود، نقش کم‌رنگ‌تری پیدا کرد. رفته رفته سرود از مدارس رفت و موسیقی پاپ جای آن را گرفت. طی سال‌های اخیر نیز  مدیران فرهنگی ما معتقد بودند زمان استفاده از سرود تمام شده و دیگر کمتر به سراغ میراث فراموش‌شده انقلاب رفتند. در ادامه با هدف آشنایی هرچه بیشتر مخاطبان با گروه‌های سرود مراحل تشکیل و اجرای یگ گروه سرود را به رشته تحریر درآوردیم:

*مرحله اول: انتخاب صداهای مورد نظر

مربی سرود در وهله اول می‌بایست با دقت نظر و ظرافت از بین علاقمندان به سرود، متناسب با نیاز خود صداهایی را انتخاب کند که ساده‌ترین راه، اجرای چند بیت شعر و سرود با انتخاب خود شخص داوطلب است. معمولاً علاقمندان در ذهن خود با یک یا چند سرود و نغمه اُنس دارند، این بهترین راه تست اولیه صداست. شخص داوطلب چند بیتی را با سَبْـک خودش می‌خواند. و اینجاست که نقش مربی جهت تشخیص صحیح روشن می‌شود. همانطور که یک مربی فوتبال نیاز به بازیکنانی با مهارت‌های ویژه دارد، مثل دروازه‌بان – مدافع – هافبک و مهاجم، مربی سرود نیز باید ترکیب صدایی خاصی برای گروه ترسیم و کاستی‌های خود را برطرف کند. مثلاً تکخوان – گروهی با صدای بم – یک گروه با صدای زیر یا گروهی با گستره صدایی متفاوت بین صداهای بم و صداهای زیر که قبلاً در مبحث وسعت صدای انسان بیان شده بود.

*مرحله دوم: تمرینات اولیه بیان و صدا

به منظور استفاده کامل از صدای تک تک اعضاء در طی چند مرحله می‌توان صدا را تقویت کرد، تمرین‌های بیان مانند روخوانی صحیح و بلند شعرهای کتب درسی، بیان حروف و هجاهای بلند مانند «آ ، اَ ، اِ ، اُ، او ، ای» تمرین کلمات هجادار؛ تک خوانی اشعار و یا خواندن آهنگ‌هایی که از رادیو و تلویزیون پخش می‌شود.

*مرحله سوم: انتخاب متن سرود

از موارد مهمی که تأثیرگذاری و جذابیت اجرا را بالا می‌برد، انتخاب متن مناسب برای اجرا ست. ارتباط محتوایی متن با مناسبت و در نظر گرفتن مخاطبین، مسئله مهمی است. مطمئنا سرودی که در یک مدرسه ابتدایی خوانده می‌شود مناسب با فضای یک دبیرستان نیست. سرودهایی که مخصوص دوران دبستان است، معمولاً تصویرسازی ذهنی با کلمات ایجاد می‌کنند و ساده و روان هستند که درک آسانی را می‌طلبد.

*مرحله چهارم: چیدمان گروه

نکته دیگر برای یک اجرای خوب، نحوه آرایش گروه، یا همان چیدمان اعضا (شکل ایستادن در صحنه) است. شاید در نظر اول نوع ایستادن فقط سلیقه رهبر گروه را نشان دهد، اما آرایش گروه در زیر و بمی و کمی و زیادی صدایی که از خوانندگان به گوش می‌رسد موثر است، بعلاوه آن که گاهی نوع ایستادن، منظوری را برای القای بهتر محتوای سرود در بردارد.

*مرحله پنجم: شیوه تمرین

خواندن شعر سرود به صورت ساده و بدون آهنگ و تکرار ان که نهایتاً باعث تسلط دانش آموزان بر شعر می‌شود، همچنین معنا کردن شعر به زبان ساده و بیان هدف و موضوع شعر توسط مربی نیز می‌تواند بسیار کمک کننده باشد. پخش سرود با یک سیستم صوتی قوی خصوصاً قسمت با کلام باید مدام تکرار شود تا هر یک از اعضای گروه بتوانند نقاط ضعف اجرا را شناسایی کنند. همچنین تقسیم سرود  به چند قطعه نیز می‌تواند تمرینات گروه را ساده‌تر کند. به این ترتیب که قطعه اول را چندین بار تمرین کنید و پس از تسلط کامل گروه در خواندن این قطعه  به ترتیب به سراغ قطعات دیگر بروید. همچنین می‌توان گروه سرود را را به دسته‌های ۲ یا ۳ نفری تقسیم کرد و هر گروه به دفعات سرود را در حضور بقیه اعضای اجرا کنند. این تمرین با ۲ هدف انجام میشود اول: مشخص شدن صدای ناهماهنگ (فالش) و دوم . ایجاد اعتماد به نفس در تک تک اعضا.

مرحله ششم: ساختار سرود

آشنا کردن هنرجویان با ساختار سرود می‌توان در پیشبرد هدف گروه نقش بسیار موثری را ایفا کند. با یک بیان ساده سرود به چهار بخش تقسیم می‌شود:

-جمله مقدمه ( اورتور): این جمله در اکثر آثار موسیقی وجود دارد. هدف کلی از آن آماده کردن ذهن شنونده برای بیان جمله اصلی است.

-جمله اصلی: این جمله در سرودها به همراه شعر است، اهتمام در سادگی، روان بودن و پرهیز از یکنواختی و رعایت دقیق و مناسب تلفیق شعر با موسیقی و ارکستراسیون مناسب می تواند نقش بسزایی دربیان مفهوم و محتوای شعر ایفا کند.

-جملات رابط: این جملات در سرود عمدتاً سازی یا آوایی است که هدف از این جمله ایجاد تنوع، پرهیز از یکنواختی و ملال، تنفس برای گروه همسرایان و رنگ­آمیزی متنوع می باشد.

-جمله فرود: این جمله نقش فعل را ایفا می کند، به این معنی که خاتمه یک اثر موسیقی است.

سال‌ها فعالان عرصه سرود از فراموشی این فعالیت موسیقایی تاثیرگذار حرف زدند، اما سرود دیگر سرود نشد و به روزهای اوجش بازنگشت؛ به روزهایی که هر مدرسه‌ای هم گروه سرود موفقی داشت و در رویدادهای فرهنگی و اجتماعی مختلف، شاهد حضور گروه‌های سرود و اجراهایشان بودیم. ممکن است برخی تصور کنند دوره سرود گذشته و دیگر فرصتی برای احیای آن باقی نمانده است، اما اتفاقی در این فضا نشان داد که سرود باز هم می‌تواند باشد و پررنگ شود. رهبر معظم انقلاب، یکی از سروده‌هایشان را در اختیار حوزه هنری قرار دادند و قرار است این اثر در قالب سرود منتشر شود.

از آن روز تاکنون در رسانه‌های مختلف و میان شاعران و آهنگسازان،‌ حال و هوای تازه‌ای ایجاد شده است و همه مشغول موضوع سرودها شده‌اند، آنقدر که می‌توان به آینده سرود امیدوار بود و گفت، وقتش رسیده حال و هوای سرود عوض شود و دوباره پا به عرصه بگذارد.

منبع : فارس