رپ فارسی، آری یا نه؟!

راه نوا – هرگاه نام موسیقی رپ به میان می آید بسیاری از آن طرفداری و بسیاری نیز به آن حمله می کنند. مخالفان معمولا این ژانر موسیقی  را مساوی با آثار غیراخلاقی و آثار سیاسی ضد نظام می دانند؛ اما موافقان دلایلی مختلفی برای حمایت از رپ دارند از جمله  دلایل آنها، پتانسیل رپ در آسیب زدایی مشکلات اجتماعی است.

 اما اگر بخواهیم نگاه واقع بینانه و بدون افراط و تفریط به این ژانر موسیقی بیندازیم پیش از هر چیزی لازم است با تاریخچه آن در جهان و ایران آشنا شویم.

در سال ۱۹۷۹ گروه سیاه پوست «شوگرهیلز گنگ» با اجرای شیوه متفاوتی از خواندن، سبک رپ را به وجود آورد؛ دو سال بعد ترانه  Message 3 از آثار “گرند مستر فلش” گروه “فوریوس فایو” اجرا شد که باعث تمایز محتوایی این ژانر از موسیقی شد این ترانه با موضوع اعتراض به زندگی سخت مردم؛ در محله های فقیرنشین آمریکا بود.

با انتقادی شدن رپ، سیاه پوستان آمریکایی از این سبک استقبال کرده و این قشر ستم دیده، از رپ به عنوان ابزاری برای بیان اعتراض شان علیه سیاست های نژادپرستانه دولت آمریکا استفاده کردند.

با گسترش موسیقی اعتراضی «رپ» در آمریکا، یک حاشیه به نام فرهنگ «هیپ هاپ» نیز برای آن به وجود آمد. ترویج شرارت و اوباشگری، همجنس بازی، خودفروشی، سرقت، تجاوز جنسی، اعتیاد، خشونت علیه زنان، تخریب اموال عمومی و دوری گزیدن از مسائل سیاسی از خطوط فکری «هیپ هاپ» بود.

می توان گفت که فرهنگ انحرافی «هیپ هاپ»  از طرف سیاست مداران آمریکا برای به حاشیه راندن بخش اصلی بدنه موسیقی رپ که «اعتراض به سیاست های ظالمانه آمریکا علیه سیاه پوست ها» بود طراحی شده و موسیقی رپ را از یک موسیقی “اعتراضی”  به یک موسیقی “پورن”تبدیل کرد.

در حال حاضر در موسیقی رپ رایج در جهان، که توسط امپراطوری رسانه ای غرب مورد حمایت قرار میگیرد عقاید مبارزه جویانه و آرمان گرایانه دیده نمی شود چرا که رپ اعتراضی مورد بایکوت رسانه های رسمی بوده،  به طوری که خواننده های مانند فلوبوتس، دد پرز و ربل دیاز مجبورند فعالیت خود را به صورت زیرزمینی ادامه دهند. در حال حاضر تصویری که از رپ به مردم جهان مخابره مشود تصویری پراز خشونت و مملو از پورنوگرافی میباشد و در این ژانر،پول و سکس و خشونت حرف اول را می زند. وضعیت به گونه ای طراحی شده که برخی از خوانندگان رپ فساد اخلاقی خود را علنی و برای جذب مخاطب بیشتر فیلم های خصوصی خود را منتشر می کنند.

ویژگی های منفی فرهنگ هیپ هاپ باعث نگرانی دولت های مختلف در سطح جهان شده، به طوری که دولت ها اجازه فعالیت رسمی به این موسیقی را نداده و در کشورهای غربی بسیاری از والدین فرزندان خود را از گوش دادن به این موسیقی منع می کنند.

متاسفانه دو دهه پیش، در بدو ورود موسیقی رپ به ایران، پیش از ورود رپ اعتراض به کشورمان، فرهنگ مبتذل آن، یعنی «هیپ هاپ» از طریق رسانه های جمعی وارد ایران شد.

با روی کار آمدن دولت اصلاحات در سال ۱۳۷۶و آزادی هایی که در زمینه موسیقی پاپ به وجود آورد آشفته بازاری در فضای موسیقی کشور ایجاد شد که زمینه ساز ترویج سبک رپ در کشورمان شد، به طوری که در اواخر دهه ۷۰ شمسی «رپ زیرزمینی» در کشورمان شکل گرفته و اولین آلبوم رپ فارسی با مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت اصلاحات با نام «اسکناس» با خوانندگی «شاهکار بینش پژوه» در سبک رپ FUN (سرگرمی) منتشر شد. البته این آلبوم با شکست تجاری مواجه شده و مورد استقبال مخاطبین قرار نگرفت.

با این حال بها دادن به رپ زیرزمینی مختص دولت اصلاحات نبوده و رسانه ملی دوسال قبل از انتشار آلبوم اسکناس، برای اولین بار در برنامه تلویزیونی «اکسیژن» اقدام به پخش قطعه موسیقی رپی با اجرای شهاب حسینی، مجری برنامه مذکور کرد.گفتنی است که پخش موسیقی رپ در رسانه ملی مختص به برنامه اکسیژن نشد و بعدها در بعضی برنامه های دیگر نیز از موسیقی رپ استفاده شد که این موضوع هنوز هم ادامه دارد.

با مرور زمان موسیقی رپ زیرزمینی با حمایت دست هایی در داخل و خارج از کشور گسترش پیدا کرد؛ به حدی که موزیک ویدیوهای رپر ها از سایت های اینترنتی فراتر رفته و سر از شبکه های ماهواره ای در آورد. بعد از مدتی کوتاه هم برخی ازخواننده های آن به کشورهای مختلف غربی دعوت شده و شبکه های ماهواره ای از کنسرت های شان پوشش رسانه ای قوی را به عمل آوردند.

در حال حاضر نیز تعدادی از خواننده های معروف رپ خارج از کشور و بسیاری نیز در داخل کشور به صورت زیرزمینی فعالیت می کنند. البته فعالیت زیرزمینی آن ها به معنای محدودیت های اجتماعی نبوده و برخی از این خواننده ها آزادانه با نشریات داخلی مصاحبه کرده و یا مهمان ویژه کنسرت ها میشوند.

نحوه قضاوت بسیاری در مورد موسیقی رپ،  به سابقه شنیداری آن ها بر می گردد مثلا کسانی که مواجهه آنها با موسیقی رپ محدود به آثار ضد دینی و ضد اخلاقی شاهین نجفی بوده باشد رپ را به عنوان یک ژانر موسیقی کفرآمیز می شناسد و کسانی که مواجهه آنها با آثار رپ اجتماعی همچون آثار یاسربختیاری (یاس) بوده باشد موسیقی رپ را مفید و عامل از بین رفتن ناهنجاری های اجتماعی می داند.

اما اگر بدانیم که در موسیقی رپ سبک های مختلفی وجود دارد که هر کدام موضوعات خاصی را نشانه گرفته، می توانیم قضاوت بهتری درباره این ژانر از موسیقی داشته باشیم. مهمترین سبک های رپ که در کشورمان خواننده های فعالی دارند عبارتند از سیاسی، گنگستا، اجتماعی، فان(سرگرمی) که پر مخاطب ترین سبک رپ، سبک فان می باشد.

لازم به ذکر است گرایش جوانان به موسیقی رپ چه به عنوان خواننده و چه به عنوان دنبال کننده این موسیقی روز بروز در حال بیشتر شدن است و در این شرایط حاکمیت به جای تصمیم گیری صحیح و هدایت این موسیقی به راه درست، با سیاست گذاری های اشتباه آن را به طور کلی ممنوع اعلام کرده و نوعی سردرگرمی در مواجهه با این ژانر از موسیقی در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مشاهده می شود.

به نظر می رسد می توان با بررسی دقیق و بازنگری در قوانین به برخی از گونه های رپ مجوز فعالیت قانونی داده شده و از ظرفیت های این ژانر از موسیقی چه در جهت کاهش آسیب های اجتماعی و چه در جهت پیشبرد اهداف انقلاب اسلامی در فضای بین المللی استفاده کرد. ایران میتواند با ارتباط گیری و حمایت از فعالان حوزه رپ اعتراض به سیاست های استکباری قدمی در راه نجات این ژانر از موسیقی استعمار شده توسط نظام سلطه جهانی، بردارد.