توجه به شعر منافاتی با مقولات مهم حوزه‌های علمیه ندارد
راه‌نوا- سومین جشنواره بین المللی شعر اشراق (حوزه) ساعاتی پیش در تالار ایوان شمس تهران با قرائت بیانات مقام معظم رهبری در دیدار با اعضای ستاد جشنواره برگزار شد.
متن بیانات مقام معظم رهبری در دیدار با اعضای ستاد مرکزی این جشنواره که در 13 مهرماه 94 انجام شده بود به شرح زیر آمده است:
«حوزه ظرفیت‌های متعدد و همه جانبه‌ای دارد که مخصوص امروز هم نیست و در گذشته هم همین جور بوده. در بین فقهای بزرگ و علمای بزرگ شیعه آن کسانی که شاعر بودند و بعضی‌شان شاعران برجسته‌ای هم بودند، کم نیستند مثل محقق حلی، مثل پدر علامه و دیگرانی از این قبیل. تا زمان‌های بعد مرحوم میرداماد، فیاض، حزین لاهیجی و دیگران و دیگران. در نجف هم همین جور مرحوم بحرالعلوم.
خاطره بحرالعلوم را عرض کنیم که جالب است و نشان دهنده روحیه و فضای نجف در دوران بحرالعلوم است، یعنی دویست سال پیش. ایشان بعد از مرحوم بهبهانی مرجع شدند؛ یعنی مرحوم بحرالعلوم مثل کاشف‌الغطا مورد قبول بقیه علمای بزرگ و شاگردان بزرگ مرحوم بهبهانی قرار گرفتند و دیگران هم تسلیم شدند در مقابل ایشان و با رغبت ایشان را به عنوان رئیس انتخاب کردند. مرحوم بحرالعلوم اول ریاستش یک سفر پیاده از نجف حرکت کردند به طرف کربلا و در یکی از منازل اوایل راه خسته شدند و نشستند. مرحوم بحرالعلوم گفتند من رئیسم و امشب از اینجا نمی‌توانم حرکت کنم، بعضیها گفتند برویم، ایشان گفت نه، من می‌مانم بعد این بیت را خواند «از ضعف به هر کجا که نشستیم وطن شد/ و از گریه به هر سو که گذشتیم چمن شد»؛ شعرای عرب نیز همراه ایشان بودند، به نظر من نکته خیلی جالب اینجاست که حالا بحرالعلوم یک بیت شعر طالب آملی را بخواند، این خیلی عجیب نیست، اما اینکه ایشان در سفر زیارتی کربلا تا نجف، تعدادی شاعر با خودش همراه کرده و می‌برد به نظر من مهم است.
شعرای عرب گفتند اینکه شما خواندید چه بود، ایشان برایشان شرح داد و معنا کرد برایشان که اینکه خواندم معنای آن است و گفت حالا شما بسازید و شعرای عرب شروع کردند نظیر این بیت را ساختن. این قضیه را من به نظر در کتاب مرحوم حرزالدین دیده باشم، آنجا نقل می‌کند فلان کس اینجوری گفت خود بحرالعلوم هم اینجوری گفت، یعنی عالمی مثل بحرالعلوم که از لحاظ فقهی سرآمد است. می‌دانید بحرالعلوم از لحاظ معنوی فوق‌العاده است و همان جنبه معنوی او هم شاید بود که موجب شد همه فقهای بزرگ که شاگردهای مرحوم بهبهانی بودند در مقابل ایشان تسلیم شدند با آن مقامات معنوی، با آن حالت عرفانی آن چیزهایی که نقل می‌کنند از ملاقات ایشان با حضرت و از این چیزها وقتی حرکت می‌کند از نجف برای سفر زیارتی پیاده به کربلا با خودش شعرا را می‌برد. این نشان دهنده اهمیت حوزه شعر است.
به هر حال حوزه‌های علمیه این جور بوده‌اند. در خود قم مرحوم آقای صدر یک شاعر برجسته‌ای بوده؛ این دوبیتی که ایشان برای مرحوم آشیخ عبدالکریم گفته که روی سنگ قبر مرحوم آشیخ نوشته شده خیلی برجسته و عالی است که تاریخ مرحوم آشیخ را هم ایشان در آن گنجانده. به هر حال شعر یکی از مقولاتی است که حوزه‌های علمیه به آن می‌پرداختند، به جا هم هست، یعنی هیچ منافاتی با علمیت و با فضل و مانند اینها ندارد.شاعر بودن و شاعر خوب بودن نه با فقاهت منافات دارد نه با فلسفه و فیلسوف بودن منافات دارد، با هیچ یک از مقولات مهمی که ما در حوزه‌ها داریم منافاتی ندارد.
مرحوم آشیخ محمدحسین اصفهانی غزل می‌گوید، قصیده می‌گوید، عربی می‌گوید، فارسی می‌گوید. مرحوم سیدمحمدسعید خبویی که از مراجع عرب نجف و معاصر با مرحوم آخوند و مانند اینها بوده، ایشان یک دیوان قطور دارد و من دیوان ایشان را دارم. شعرهای عجیبی در آن است، شعرهای عاشقانه، غزلیات به شکل عربی چون عرب‌ها غزل را به شکل فارسی معلوم ما ندارند، اما انواع گوناگون دیگری از غزلیات دارند. وی هم فقیه بوده و هم مجاهد بود. جزء اولین کسانی است که با انگلیس‌ها جنگیده و در عین حال شاعر بوده.
امام بزرگوار خودمان هم آخرین نمونه‌ای است که جلوی چشم ما از ایشان هم غزلیات عاشقانه را که البته معنای عرفانی دارد، اما ظاهر غزلیات این جوری است دارند. بنابراین شعر مقوله مهمی است و خوب است که در حوزه دنبال شود. یک عنصر تنفسی است برای آن فضای علمی متراکمی که در حوزه وجود دارد چون فضای علمی در حوزه خیلی متراکم است و با دانشگاه‌ها فرق دارد. کاملا فضا علمی است مثل یک اتاق دربسته است و گاهی این رایحه عطر شعر بلند بشود در این فضا به نظر من چیز مطلوبی است.
الحمدلله استعدادهای خوبی هم هستند، حالا آقایانی که اینجا تشریف دارند و آن خانمی که شعر خواندند خیلی خوب بود بعضی‌های دیگر هم من از حوزه می‌شناسم که شعرای خوبی هستند و چون تفکراتشان هم تفکر اسلامی منبعث از منابع و مبادی درست دینی است، لذا شعرشان هم می‌تواند بسیار مفید باشد. این کار بسیار خوبی است، منتها قانع نشوید به کم، یعنی بروید سراغ ستوه بالاتر در نجف؛ شعرایی که از علما بودند و شاعر بودند که کم هم نیستند گاهی شعرهایشان در سطح جهانی مطرح می‌شد. آن شاعر معروف لبنانی ساکن آمریکا یک شاعر معروفی است که شعر معروفی دارد به اسم الطلاسم و آن کلمه ترجیح است؛ لست ادری است. این را مرحوم سیدرضا هندی جواب داده «ان ادری» آن شعر پخش شد در دنیای عرب و همه شناختند و دانستند یعنی شعرای برجسته‌ای بودند علمای نجف؛ خود مرحوم شاه محمدرضا مظفر که کتاب علمی ایشان در حوزه کتاب درسی است و می‌خوانند شاعر است. یک شاعر حسابی است که با جمع شعرا در نجف مأنوس بوده است.
علی ایحال، شعر چیز خوبی است و حوزه الحمدلله این استعداد را دارد و هر چقدر بیشتر بتوانید تربیت کنید، البته به شرطی که وقت درس و بحث را نگیرد؛ یعنی جوری نباشد که آقایان وقت‌شان بیشتر صرف شعر شود.”
منبع: khamenei.ir
نظرات