تایید موسیقی توسط امام(ره)؛ نقطه روشنی برای موسیقی سالم

راه‌نوا- وقتی که از آهنگ‌های انقلابی سخن به میان می‌آید بلافاصله صدای «محمد گلریز» در اذهان تداعی می‌شود. گلریز در دوران پیروزی انقلاب و دفاع مقدس آهنگ‌های زیادی خواند که با گذشت سالها همچنان رنگ و بوی حماسی و تاثیر گذار دارند. هنوز «این بانگ آزادی» و «خجسته باد این پیروزی» فراموش نشدنی است …

در گفتگویی با او خاطرات آن دوران و آهنگ‌هایی که خوانده است را مرورکرده ایم.

-اگر مایل باشید گفتگو را با خاطرات شما از کوران انقلاب و اوج مبارزات مردمی شروع کنیم.
آن دوران کشور حال و هوا و شرایط خاصی داشت. مردم دسته دسته در خیابان راهپیمایی می‌کردند و علیه رژیم شاهنشاهی شعار می دادند. ما هم به عنوان قطره‌ای از این سیل خروشان در راهپیمایی‌ها و تظاهرات شرکت می‌کردیم. جالب اینکه منزل ما در خیابان ایران بود، همانجایی که امام(ره) تشریف آوردند و در مدرسه رفاه اسکان پیدا کردند. این باعث می‌شد ما در متن جریان باشیم و از نزدیک اتفاقات مهم را شاهد باشیم. مردم با شور و شوق فراوان برای دیدار امام(ره ) می‌آمدند و هر روز صحنه ای بی‌بدیل رقم می‌خورد.

-خاطره خاصی از آن زمان به یاد دارید؟
خاطره که زیاد است. من ماشینی داشتم و انقلابیون را به جاهای مختلف برای راهپیمایی می بردم. به همین خاطر مدام در رفت و آمد بودم و اتفاقات مختلفی را می‌دیدم. همین باعث می‌شد زودتر از بقیه از اخبار دست اول مطلع شوم.

خاطره شیرین دیگر این بود که ما به دلیل آشنایی با بچه‌های صدا و سیما، تلویزیون مدار بسته‌ای را تهیه کرده بودیم که پانصد متر اطراف خود را پوشش می‌داد. حتی کسانی که از جاهای دیگر ایران می‌آمدند اخبار صحیح را از آنجا می گرفتند. خلاصه آن دوران هر روزش خاطره بود.  صفا و صمیمیت خاصی همراه با شور و حماسه انقلابی بین مردم حاکم بود و من هیچ وقت خاطرات شیرین آن دوران را فراموش نمی کنم.

-وقتی که حضرت امام(ره ) آمدند شرایط چگونه بود؟
روزی که امام(ره) تشریف آوردند، خیابان‌های منتهی به فرودگاه و بهشت زهرا یکپارچه جمعیت بود. به قول معروف جا برای سوزن انداختن پیدا نمی شد. من تنها کاری که می‌توانستم بکنم این بود که با جمعیت امام(ره) را بدرقه کنم. حال عجیبی بود. کسی سر از پا نمی‌شناخت. فکر نکنم کسی این  چنین روزی را فراموش کند.

-آن روز تاریخی را در یک جمله چگونه توصیف می کنید؟
اگر کسی ادعا کند که با بیان می‌تواند حال و هوای آن روز را توصیف کند، قطعا در اشتباه است. شور و شوق مردم به حدی بود که هیچ زبانی قادر به بیان آن نیست. من تنها می‌توانم بگویم آن روز یک تصویر خدایی بود. آن همه شادمانی و اشتیاق را در هیچ یک از انقلاب‌های تاریخ نمی‌توان دید.

-اولین آهنگی را که پس از انقلاب خواندید به یاد دارید؟
اولین آهنگی که من پس از انقلاب خواندم سرودی بود به نام «معلم». در واقع این اولین سرودی بود که به طور رسمی از صدای جمهوری اسلامی ایران پخش شد. «معلم»سرودی در وصف مرحوم آیت الله طالقانی است که آقای راغب آهنگ آن را ساخته بود.

-چطور این آهنگ را ضبط کردید؟
زمانی که ما این کار را اجرا کردیم رادیو وضعیت مناسبی نداشت، همه جای آن خراب بود، خون در تمام راهروها ریخته شده بود و ما در سخت‌ترین شرایط و با کمترین امکانات آن را اجرا کردیم. حتی چون گروه کر نداشتیم، با آهنگ‌ساز و نوازنده‌ها آن را چند بار همخوانی کردیم. کم کم اوضاع بهتر شد و توانستیم در یک سال حدود 80سرود بخوانیم.

-قبل از آن هم تجربه خوانندگی داشتید؟
من سال 55 نزد ادیب خوانساری بودم ولی همان موقع هم آهنگ‌های عارف و شیدا را که اکثرا در قالب حماسی و انقلابی بود می‌خواندم. اوایل انقلاب جامعه دید مثبتی نسبت به موسیقی نداشت. الگوی مناسب و کاری به عنوان نمونه هم نبود که ما بر اساس آن کار کنیم. آهنگ‌ها بر اساس همین شعارهای مردمی گرفته می‌شد و این چنین جاودانه شدند. البته راهنمایی‌های حضرت امام خمینی (ره) و توصیه‌های ایشان کار را برای ما آسان کرد و تایید ایشان نقطه روشنی برای موسیقی سالم در کشور بود و از آن به بعد ما با طیب خاطری بیشتری کار را ادامه دادیم. من همواره به خود می‌بالم که اولین و آخرین خواننده‌ای هستم که خدمت امام(ره) رسیده‌ام و این را بزرگترین افتخار و موفقیت قلمداد می کنم.

-از میان هزاران آهنگی که خوانده‌اید کدام یک را بیشتر دوست دارید؟
هر آهنگی که در مقطع خاصی خوانده می‌شد. هر یک خاطره‌ای را تداعی می‌کند، ولی سرودی که برای شهید مطهری، شهید رجایی، شهید بهشتی خواندم چون به نوعی تسکین درد فقدان این عزیزان بود که مظلومانه شهید شده بودند، خیلی دوست دارم. «این بانگ آزادی» و «خجسته باد این پیروزی» هم به دلیل قالب شعری و آهنگ خاص آن خاطره‌انگیز هستند.

من بیش از هزار آهنگ برای انقلاب خوانده‌ام که هر یک حال و هوای خاص خود را دارند ولی برخی مورد اقبال بیشتری قرار گرفتند، مثلا هنگامی که «این بانگ آزادی» پس از پیام حضرت امام(ره) در فروردین 59 از رادیو پخش شد، خیلی‌ها فکر می کردند این سرود جدید ملی کشور است. یا «خجسته باد این پیروزی» آن طور که دوستان تعریف می کنند، در جبهه پخش می‌شده و روحیه مضاعفی به رزمندگان داده است.

-بیشتر آهنگ‌های شما را دکتر راغب ساخته است. غیر از ایشان با کدام یک از آهنگ‌سازان کار کرده‌اید؟
بله.آهنگ بیشتر سرودهای مرا آقای راغب ساخته‌اند و شعرش را استاد حمید سبزواری سروده است. علاوه بر ایشان با آهنگ‌سازان دیگری مثل مرحوم مجتبی میرزاده، مرحوم ملکی، هادی آزرم، مهیار فیروز بخت نیز کار کرده‌ام.

–جناب گلریز شما چطور در بحبوبه انقلاب وارد کار موسیقی شدید و حتی آن را در خدمت انقلاب قرار دادید؟ این دوگانگی نیست؟

زمانی که انقلاب شد همه مسائل دگرگون شد. طبعا در موسیقی هم همین طور بود و ما نمی‌توانستیم موسیقی غیر انقلابی تولید کنیم و باید با مردم حرکت کنیم. منتهی امتیازی که کشور ما دارد موسیقی اصیل آن است یعنی ما قبل از انقلاب هم موسیقی خوب  داشتیم مثل مرحوم بنان. این مساله کمک بزرگی برای ما بود.

ما از همان تم‌ها استفاده می‌کردیم، منتهی با انقلاب ریتم و کلام رزمی‌تر و انقلابی‌تر شد و این باعث شد واژه جدیدی به نام سرود متولد شود. مثلا «خجسته باد این پیروزی» در دستگاه آواز بیات ترک ساخته شد. نکته دیگری که باید روی آن تاکید کنم این که مساله موسیقی انکار ناپذیر است و نباید عرصه را خالی کرد. الان متاسفانه شاهد موسیقی‌های مبتذلی هستیم که اثر نامطلوبی روی جوان‌های ما گذاشته. بانیان فرهنگی باید با آن مقابله کنند و ساخت موسیقی فاخر را در دستور کار قرار دهند.

این دغدغه باید جدی گرفته شود؛ مدتی پیش که قرار بود برای آقای مشفق کاشانی بزرگداشتی گرفته شود همراه ایشان و وزیر سابق فرهنگ و ارشاد اسلامی جناب آقای حسینی و مشاورشان خدمت مقام معظم رهبری رسیدیم. آقا خیلی اهل ادب هستند و برای ادبا احترام ویژه‌ای قائل هستند. مرحوم مشفق هم خیلی مورد تفقد ایشان قرار گرفتند. ایشان هم شعری با این مطلع در حضور آقا خواندند:

هوش هوشی است اگر پنجره باز است این جا

 نغمه مرغ سحر روح نواز است این جا

اقا از شعر مشفق خوششان آمد و  گفتند این بیت به ده‌ها مقاله ادبی می‌ارزد بعد هم به ما رو کردند و گفتند این شعر را بخوانید. این شعر در دستگاه بیات اصفهان  آماده شده و به امید خدا بزودی رونمایی می‌شود. هر که شنیده از آن تعریف کرده و می‌تواند نقطه عطفی در موسیقی ایران باشد.

-اکنون که جامعه از آن حال و هوای دوران انقلاب و جنگ فاصله گرفته و توجه به این آهنگ ها کمتر شده است،آیا باز هم خوانندگی می کنید؟
الان بیشترسعی می‌کنم برای اهل بیت و معصومین (ع) کاری که در خور شأن و شایسته ایشان باشد انجام دهم. به نظر من این عرصه جای زیادی برای فعالیت دارد و باید آهنگ‌هایی ماندگار بسازیم تا مخاطب با گوش سپردن به این آهنگ‌ها هر چه بیشتر به عظمت این بزرگواران پی برد و برای مطالعه بیشتر در زندگی آنها ترغیب بشود.

منبع: تبیان