اگر امروز معنویت در هنر کم شده، نشانه روی‌گردانی تولیدكنندگان آثار هنری از معنویت است

راه‌نوا- جواد محقق، پژوهشگ ادبی، در گفت و گویی به بررسی ظرفیت هنر برای ارائه مفاهیم معنوی پرداخت. وی در این گفت و گو به دسته بندی انوع قالب های هنری پرداخته و هر یك را به یك میزان مشخصی قادر و توانای ارائه معنویت دانسته است. محقق در ابتدای كلام خود گفت: هنر را اگر به دسته های مختلفی مانند هنرهای كلامی، تجسمی، تصویری و صوتی تقسیم كنیم باید بدانیم كه هر یك از این ها به تناسب ظرفیت وجودی كه دارند این توانایی را دارا هستند كه مفاهیم معنوی را در خود بگیرند و سپس بروز دهند و به جلوه دربیاورند.

این پژوهش‌گر ادبی در ادامه به گذشته هنر ایران زمین رفت و به بررسی جایگاه معنویت در تاریخ ادبیات كشورمان پرداخت و تاكید كرد: پیشینه تاریخی هنر ما نمونه های بسیاری از هنر معنوی از هنرهای كلامی و مكتوب در قالب های مختلف مانند غزل، قطعه، مثنوی و قصیده تا رباعی و مستزاد و را… در خود دارد. چنانچه در نثر هم آثار منثور فراوانی داریم كه مسائل بسیاری از معنویت را در خود جای داده و منعكس می كنند.

محقق سپس به گذشته هنرهای تصویری ایران زمین پرداخته و تاكید كرد: در هنرهای تصویری كه از گذشته های نه چندان دور سابقه كم رنگی در میان هنرهای ما دارد، در آثار منتشر شده جای پای معنویت از طریق تصویر محافل و مكان هایی مانند مساجد، حوادث معنوی مانند، كربلا و معراج و … ظهور و بروز داشته است.

وی با اشاره به هنرهای بومی مانند شبیه خوانی تصریح كرد:البته كه از گذشته تا به امروز هنرهای بومی ما مانند شبیه خوانی و تعزیه خوانی در خدمت معنویت و مفاهیم معنوی بوده و اساسا برای ارائه معنویت شكل گرفته بودند. در آثار سینمایی خصوصا در آثار شرقی تر و صد البته در برخی از آثار غربی نیز نمونه های متعددی از آثار هستیم كه به ارائه معنویت پرداخته اند.

محقق در ادامه در یك نگاه كلی به هنر، هنر را بهترین ظرف برای معنویت دانست و گفت: در یك بررسی كلی می توان هنر را یك ظرف و زبان در نظر گرفت كه می تواند محتوا و درونه ای دینی و اعتقادی یا مذهبی اخلاقی داشته باشد. هر چند این ظرف می تواند برای محتواهای غیر دینی و معنوی نیز مظروف خوبی به شمار رود.

وی در پاسخ به این سوال كه آیا میزان توجه به معنویت در هنر به مرور زمان كمتر شده است یا خیر و در صورت فروكاهیدن معنویت در هنر، دلیل آن چیست، پاسخ داد: طبیعی است كه هر چقدر مردمان جوامع از دین مداری فاصله بگیرند و یا به آن روی خوش نشان دهند به همان میزان باروهای آن ها در آثار هنری نیز انعكاس خواهد یافت. اگر جامعه ای از دین مداری فاصله بگیرد آثار هنری نیز به همان میزان معنویت كمتری ارائه خواهد كرد.

محقق گفت: اگر امروز معنویت در هنر ما اندك شده است رابطه مستقیمی به میزان دین مداری یا معنویت گرایی مردمان ما دارد و البته كه اگر این میزان معنویت كم شده، نشان دهنده روی‌گردانی تولید كنندگان آثار هنری از معنویت است. هر چند كه هنوز مخاطبان پروپاقرصی باشند كه به دلیل محیطی كه در آن زندگی می كنند منتظر آثار معنوی بهتری باشند.

وی همچنین در نهایت تاكید كرد: اینكه در یك اثر میزان معنویت به چه اندازه ای است، رابطه بسیار وثیقی با تولید كننده آن اثر و محیط پرورشی و خاستگاه وی نیز دارد. همان طور كه ذائقه مخاطب آثار هنری نیز به همان میزان به شرایط و محیط بستگی داشته و دارد.

منبع: پایگاه خبری حوزه هنری