برگزاری بزرگداشت ویکتور خارا، آهنگساز شیلیایی

«راه‌نوا»- «ویکتور لیدیو خارا مارتینز» ۲۳ سپتامبر ۱۹۳۲ در شهر ویه‌خو در جنوب سانتیاگو، پایتخت شیلی متولد شد. پدرش مانوئل خارا کشاورزی فقیر بود که پس از چند سالی که از تولد ویکتور می گذشت، برای کار خانواده را ترک کرد و پس از آن نگهداری ویکتور بر عهده‌ی مادرش آماندا افتاد و او تاکید زیادی بر تحصیلات عالیه ویکتور داشت.

زمانی که مادرش مرد ویکتور تنها ۱۵ سال داشت و پس از آن مجبور بود که بر روی پای خودش بایستد. او در ابتدا به تحصیل در رشته‌ی حسابداری پرداخت اما مدتی بعد به قصد کشیش شدن به مدرسه‌ای مذهبی رفت. پس از چند سال او از کلیسا دلسرد شد و مدرسه‌ی مذهبی را ترک کرد. پیش از بازگشت به شهر خود و پرداختن به علایق خویش که همانا موسیقی عامیانه و تئاتر بود، چند سالی را در ارتش سپری کرد.

وی در موسیقی فولکلور در اواسط دهه‌ی ۵۰ میلادی با پیوستن به گروه کونکومن پیشرفت خود را آغاز کرد. فعالیت ویکتور در موسیقی با آواز خواندن در گروهی که متعلق به «ویولتا پارا» بود جدی‌تر شد. به کمک پارا، ویکتور به طور جدی در جنبش موسیقی عامیانه‌ی آمریکای لاتین، شرکت جست که در واقع این پارا بود که استعداد ویکتور را کشف کرد و به آن پر و بال داد.

 اولین آلبوم ویکتور خارا در ۱۹۶۶ منتشر شد. آهنگ‌های او ترکیبی از موسیقی عامیانه‌ی سنتی و آرمان‌های سیاسی چپ‌گرایانه بود. معروف‌ترین آهنگ‌های او در این دوره «دعاهای یک کشاورز» و «به تو می‌اندیشم من؛ آماندا» بود.

در سپتامبر ۱۹۷۳ درست در سال‌هایی که تب و تاب مبارزه علیه رژیم سلطنتی در ایران در حال شکل‌گیری بود و دو دهه از کودتای آمریکایی در ایران علیه نهضت نفت گذشته بود بار دیگر اما این بار در شیلی حرکتی مردمی با حمایت دولت آمریکا سرکوب می‌شد. در این دوران آهنگ برای خارا در واقع حکم سلاحی برای مبارزه را داشت و او با همین باور و عقیده آهنگ می‌ساخت. نه زندان توانست او را از این هدف منصرف کند و نه شکنجه و قطع انگشتانش. او تا آخرین نفس برای آزادی و استقلال کشور و مردمش جنگید و آهنگ ساخت.

پارا در سال ۱۹۶۷ مُرد اما مکتب او پلی ساخت بین موسیقی عام گذشته و علاقه رو به افزایش موسیقی‌دانان جوان. در طول دهه ۱۹۶۰ تعدادی از موسیقی‌دانان و گروه‌ها به عنوان جنبش آهنگ نو شناخته شدند از جمله فرزندان ویولتا، انجل و ایزابل که اداره کافه را به عهده گرفتند.

گروه های وابسته به  توده مردم در نواختن ابزار بومی آندین(Andean)  تخصص داشتند. اما مهمترین و شاید تاثیر گذارترین موسیقیدان آهنگ نو، ویکتور خارا بود، که در کشورهای دیگر آمریکای لاتین نیز به شهرت چشمگیری دست یافت.

جنگ با آمریکا با سلاح موسیقی در شیلی

خارا برای برقراری حاکمیت واقعی مردم در کشورش به صورت کاملا آشکار از طریق موسیقی با آمریکا جنگید و حتی در این راه جان خود را نیز فدا کرد. این مهم است که خارا را به عنوان یکی از شهدای استقلال شیلی و مبارزات دامنه دار مردم به یاد بیاوریم؛ آن هم در زمانی که از واژه‌ی دموکراسی به شکلی طعنه‌آمیز در توجیه جنگ‌ها استفاده می‌شد.

ویکتور خارا، شخصیتی مردمی و ضد امپریالیستی داشت که این ویژگی‌ها در بسیاری از آثار او ظهور پیدا کرده است. تا آنجا که نام خارا امروز تداعی‌گر موسیقی ضدآمریکایی و ضدسرمایه‌داری در جهان شده است.

شاید تلخ‌ترین، ستیزه گرانه‌ترین و بحث برانگیزترین آهنگ او در دهه ۱۹۶۰ آهنگ «سوالاتی در مورد پورتو منت» باشد، آهنگی که در آن یکی از مقامات دولتی که دستور قتل عام کارگران معترض را داده بود بشدت مورد انتقاد قرار می‌گیرد:

خارا که گیتارش را ابزار مبارزه می‌خواند، علیرغم ذات سرکشش، در جنبش آلنده‌ها یک فرد فرهنگی شد. او در این مرحله به عنوان سفیر فرهنگی غیر رسمی ائتلاف همبستگی ملی عمل می‌کرد. آهنگ نو با صحبت از دغدغه‌های طبقه کارگر و فقرا اکنون محبوب‌ترین موسیقی شیلی است که با تاثیر موسیقی آمریکا مقابله می‌کند.

 پس از پیروزی ائتلاف همبستگی ملی در انتخابات، دیگر نیازی به خواندن آوازهای اعتراضی نبود و خارا به خواندن آوازهایی در تمجید دولت آلنده پرداخت. بخشی از خلاقانه‌ترین و امیدوارانه‌ترین آهنگ‌های خارا مربوط به این دوران است. آواز «بگذار در بزرگراه پیش برویم» از بهترین نمونه‌های رضایت مندی مردم در این دوران است. 

آیین بزرگداشت ویکتور خارا در تالار اندیشه

گفتنی است، آیین بزرگداشت مقام ویکتور خارا، ۲۷ مرداد همزمان با دومین جشنواره شعر، موسیقی و سرود طبس با حضور اهالی شعر و موسیقی در محل تالار اندیشه برگزار خواهد شد.