وجود آثاری از شهرهای دورافتاده با کمترین امکانات

راه‌نوا- در پی انتشار نتایج نهایی پنجمین دورۀ آفتابگردان‎ها، برای آگاهی از کم و کیف فراخوان و دوره و همچنین رسیدن به پاسخ پرسش‎های متداول داوطلبان، با میلاد عرفان‎پور مدیر دفتر شعر موسسۀ شهرستان ادب و مسئول این دوره به گفتگو نشستیم.

در مجموع تعداد آثار ارسالی به این فراخوان چه میزان بوده است و استقبال از دورة شعر جوان انقلاب اسلامی (آفتابگردان‌ها) را نسبت به سال‌های گذشته چگونه ارزیابی می‌کنید؟

در مجموع حدود 3000 اثر از سراسر کشور به دست ما رسیده است. نکتة قابل توجّه در آثار ارسالی، تنوّع استانی افراد شرکت‌کننده است و کمتر شهر یا استانی است که در این فراخوان، حضور چشم‌گیر نداشته باشد. هم‌چنین شرکت گستردة بانوان شاعر از دیگر ویژگی‌های شاخص آثارهای ارسالی برای دورة جدید آفتابگردان‌هاست.

الحمدلله با فراگیر شدن و مطرح شدن دورة آفتابگردان‌ها که امسال پنجمین دورة خود را آغاز خواهد کرد علاوه بر افزایش کمّیت آثار، سال به سال، کیفیّت آثار ارسالی نیز پیشرفت قابل ملاحظه‌ای داشته است.

داوری این آثار چه مدّت به طول انجامید و روند انجام داوری به چه شکل بود؟ تفاوت داوری آثار ارسالی برای این فراخوان با داوری جشنواره‌های معمول سطح کشور در چیست؟

باید گفت داوری برای عضویّت در این دوره‌ها به طور جدّی با داوری‎های مرسوم شعری متمایز است. اینجا در واقع داوری در خدمت استعدادیابی است؛ ما سعی می کنیم استعدادهای برتر را شناسایی کنیم، نه صرفاً کسانی که در حال حاضر شعر بهتری گفته باشند. به همین خاطر است که علاوه بر کیفیّت ادبی آثار، شاخص‌های بسیاری چون سن، جدّیت و انگیزه، سواد و مطالعات ادبی و حتّی دسترسی به امکانات و خدمات ادبی (محل سکونت داوطلب) در این داوری‌ها لحاظ می شود.

با اتمام مهلت فراخوان، بلافاصله مرحلة داوری آثار شروع شد و دو ماه به طول انجامید. البتّه ناگفته نماند که حتّی با پایان فرصت شرکت در فراخوان، هم‌چنان افرادی تماس می‌گرفتند و به طُرُق گوناگون، آثار خود را برای این فراخوان ارسال می‌کردند.

معمولاً داوری آثار در دو مرحلة جداگانه انجام می‌پذیرد. در مرحلة نخست، داوران جشنواره، تمام آثار ارسالی را مطالعه کرده و فارغ از نام و سنّ و شهر صاحبان اثر، صرفاً به داوری ادبی اشعار می‌پردازند. پس از این مرحله، میانگین نمره‌های داوران گرفته شده و افرادی که حدّ نصاب لازم را کسب کنند (حدود دو برابر ظرفیت پذیرش نهایی) به مرحلة دوم داوری راه پیدا می‌کنند.

در مرحلة دوم، با تک‌تک افراد برگزیده تماس گرفته می‌شود و اطّلاعات، مطالعات و فعّالیّت‌های ادبی و فرهنگی، میزان جدّیّت شرکت‌کنندگان در مسیر شعر و شاعری و… مورد آزمون قرار می‌گیرد. در پایان از میانگین نمرات مرحلة اول و دوم داوری، افراد نهایی دوره انتخاب می‌شوند.

آیا اثر یا آثاری و به طور کلّی افرادی در طیّ این داوری رصد شدند که شما را شگفت‌زده کنند؟

بله. البتّه این امر جدیدی نیست و در فراخوان‌های سال‌های گذشته نیز همواره شاعران نوجوانی بوده‌اند که از شهرهای دورافتاده با کمترین امکانات ممکن، آثاری برای ما فرستاده‌اند که واقعاً بدون توجّه به اطّلاعات شخصی شرکت‌کنندگان، حدس اینکه این اشعار را مثلاً نوجوانی 16-17 ساله از شهرستانی دور و از استانی محروم فرستاده باشد دشوار است. امّا همان‌طور که پیش‌تر عرض کردم، فراگیر شدن این دوره در سطح کشور سبب شده که دوره به دوره، این شگفتی‌ها بیشتر باشند و متنوّع‌تر. امسال در قالب‌های مهجوری مثل نیمایی و قصیده نیز استعدادهای نابی برای این فراخوان ارسال کرده‌اند که جای شکر و خرسندی دارد.

اهمّ برنامه‌ها و فعالیّت‌هایی که در این دوره برای اعضا در نظر گرفته شده است چیست؟

همانند سال‌های گذشته برای اعضای این دوره نیز 2 یا 3 اردوی آموزشی-فرهنگی در نظر گرفته شده است که طیّ آن‌ها افراد علاوه بر حضور در کارگاه‌های نقد و کلاس‌های تئوری، فرصت آشنایی و هم‌نشینی با اساتید برجستة کشور و شاعران مطرح، و هم‌چنین هم‌سال‌ها و هم‌سنخ‌های خود در دیگر استان‌ها را می‌یابند.

گذشته از اردوهای آموزشی، برنامه‌های نقد مستمرّ آثار اعضای دوره نیز در دو قالب نقد تلفنی و نقد مکتوب جریان دارد. ارائة سیر مطالعاتیِ متناسب با سنّ و تجربة شاعران جوان و نوجوان از دیگر برنامه‌های این دورة آموزشی است. در شبکه‌های مجازی هم سعی ما بر آن است که جلساتی نقدمحور را با حضور چهره‌های نامدار شعر امروز کشور، برگزار کنیم.

از آثار شاخص دوره‌های پیشین، کتاب‌هایی تدوین شده است و در اختیار مخاطبان قرار گرفته است. آیا در این دوره نیز شهرستان ادب، قصد چاپ کتاب مشابهی را دارد؟

قطعاً همین‌طور خواهد بود. همان‌طور که اشاره فرمودید کتاب‌های دورة اوّل و دوم این دوره با نام‌های «این بار به نام عشق» و «یک دشت دویدن» پیش از این چاپ شده است. کتاب دورة سوم نیز با نام «به تماشا رسیدن» مراحل نهایی چاپ خود را می‌گذراند و سعی داریم کتاب دورة چهارم را نیز تا نمایشگاه به دست علاقه‌مندان حوزة شعر برسانیم.

دورة پنجم کار خود را به صورت رسمی از چه تاریخی آغاز خواهد کرد؟

ان‌شاءالله به صورت رسمی دوره از اوایل بهمن ماه کار خود را در قالب نقدهای تلفنی آغاز خواهد کرد و اوّلین اردوهای آموزشی دورة پنجم نیز اوایل دهة سوم بهمن ماه (برای آقایان) و اسفند ماه (برای بانوان) برگزار خواهد شد.

منبع: شهرستان ادب