موفقیت شعرای جبهه انقلاب در جذب مخاطب

راه‌نوا- محمدرضا وحیدزاده شاعر و پژوهشگر در پس از انجام یک پروژه تحقیقاتی پیرامون وضعیت شعر جوان کشور به این نتیجه رسید که «زیر بازارچه کتاب» با سلایق مخاطبان در سطح جامعه تناسب داشته و به نوعی می‌توان گفت که این آمار و اطلاعات آماری صحیح و واقعی بوده و می‌تواند به عنوان منبع و مرجع مورد استفاده قرار گیرد.

در ادامه آنچه وحیدزاده پیرامون تحقیقش عنوان کرده می‌آید:

«در حدود یک سال است که با همکاری دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی روی پروژه‌ای‌ با موضوع وضعیت شعر جوان کشور کار می‌کنم. برای این پژوهش چند بخش در نظر گرفته شده بود. حوزه‌هایی مثل رسانه‌های مجازی، رسانه‌های مکتوب، کتاب و مخاطب‌شناسی چند بخش از این گزارش را شکل می‌داد. در بخش مخاطب شناسی سراغ مخاطبان دانشجو رفتم، زیرا هم جوان هستند و هم اهل مطالعه و می‌توانند برای این پژوهش جامعۀ آماری مناسبی باشند.

از میان 130 نفر دانشجو در دانشگاه‌های سطح کشور، با رشته‌ها و گرایش‌های فکری و فرهنگی مختلف نظرسنجی کردم و در مورد علاقه‌مندی به قالب‌های ادبی، روش دسترسی به شعرها، میزان مطالعۀ شعر و … سوالاتی را در یک پرسشنامه مطرح کردم. یکی از بخش‌های این نظرسنجی، شاعران مورد علاقۀ مخاطبان بود و در آنجا از پرسش‌شوندگان خواسته شده بود شاعران محبوب خود را معرفی کنند که در نهایت به یک فراوانی رسیدم.

در بخش کتاب کار کمی مشکل‌تر بود. زیرا اطلاعات درستی در مورد این حوزه وجود نداشت و فروش‌های سازمانی و غیره نتایج را تحت تأثیر قرار می‌داد تا اینکه به اطلاعات «زیر بازارچه کتاب» رسیدم. زیرا خبرگزاری فارس برای اطلاع از آمار فروش‌ها به جای رفتن سراغ ناشران، سراغ کتاب‌فروشی‌هایی از سراسر کشور رفته بود و همین موجب می‌شد آمار و اطلاعات دقیق‌تر باشد. 20 هفته به «زیر بازارچه کتاب» و پرفروش‌های فارس مراجعه و سعی کردم کتب شعر را در میان پرفروش‌های هفته جستجو کنم و از میان آنها به شعرای جوان برسم و یک فراوانی را نیز از این بین برای خودم شکل دهم.

در نهایت متوجه شدم به شکل معناداری این دو برآورد به هم نزدیک شد، هم در فهرست شاعران محبوب مخاطبینی که در دانشگاه نظرسنجی‌ها را پر کرده بودند و هم در آمار پرفروش‌های فارس، اسامی شعرا تکرار شده بود. به عنوان مثال در قسمت نظرسنجی از میان 130 علاقه‌مند به شعر، فاضل نظری با 45 مرتبه تکرار، حمیدرضا برقعی با 23 مرتبه تکرار، حامد عسگری با 11 مرتبه تکرار و محمدمهدی سیار با 10 مرتبه تکرار بالاترین شعرایی بودند که مورد توجه قرار گرفته بودند. در واقع این آمار به من می‌گوید فاضل نظری با 32 درصد محبوب‌ترین شاعر در میان مخاطبان جوان است و بعد از او حمیدرضا برقعی با 17 درصد، حامد عسگری 8 درصد و محمدمهدی سیار 7 درصد محبوب بوده‌اند.

از میان پرفروش‌ها نیز به عدد جالب توجهی رسیدم. کتب شعر فاضل نظری 46 بار اعلام شده بود، حمیدرضا برقعی 27 بار، کامران رسول‌زاده 8 بار و سیار 6 بار از سوی کتاب‌فروشی‌ها اعلام شده بود و این دو گزارش نسبتا با هم شبیه بودند. فاضل نظری، حمیدرضا برقعی، محمد مهدی سیار، جلیل صفربیگی، میلاد عرفان‌پور، مهدی فرجی، لیلا کردبچه، محمد سهرابی و قاسم صرافان شاعرانی هستند که از نظر مخاطبان محبوب بودند و در گزارش پرفروش‌ها نیز تکرار شده‌اند و تکرار شدن این تعداد اسم‌ محدود از میان نام‌های فراوان شاعران جوانی که شعر می‌گویند و صاحب اثر هستند و هر روز هم بر تعدادشان افزوده می‌شود نشان از نزدیک بودن سلیقه مخاطبان به آمار کتاب‌های پرفروش دارد.

یکی از اسامی غایب که در لیست نیست نام حامد عسگری است که به نظر من یک دلیل منطقی برای این غیبت وجود دارد و آن هم این است که حامد عسگری در حوزه ترانه کار کرده و در سال‌های اخیر اثر جدیدی را به چاپ نرسانده است و دلیل محبوبیتش بین مخاطبان همین ورود در حوزه ترانه است. علیرضا آذر هم شاعری بود که در پرفروش‌ها جا نداشت اما محبوب بود که باز هم به نظر من دلیل آن فعالیت‌های رسانه‌ای این شاعر و پاتکست‌هایی است که از او در اینترنت منتشر می‌شود. از سوی دیگر رضا احسان‌پور، عباس احمدی، کامران رسول‌زاده شاعرانی هستند که در میان پرفروش‌ها بودند ولی در بخش نظرسنجی حضور نداشتند.

به نظرم این هم به این خاطر است که هم ناشران آنها فعال‌تر بوده‌اند و هم اینکه احسان‌پور و احمدی با رویکرد طنز توجه مخاطب را به خود جلب کرده‌اند. ارزیابی من این است که این نتایج نشان دهنده غلبه جریان شعری نزدیک به جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی در جذب مخاطب است و استقبال مخاطب از شیوه‌هایی شعری مثل غزل نومعتدل. همچنین در رقابت عرصه شعر امروز و جدید با وجود تمام جنجال‌ها و سر و صداهای رسانه‌ای که پیرامون شعر آوانگارد و برخی موج‌های زودگذری که به وجود می‌آورند اما هیچکدام از مخاطبان نتوانستند با آن ارتباط برقرار کنند و این در تعارض با تلاش‌هایی است که صورت گرفته تا بتوانند خود را تثبیت کنند.»

محمدرضا وحیدزاده

منبع: خبرگزاری فارس