عرض ارادت موسیقی ایران به سالار شهیدان

راه نوا –  از گذشته تاکنون بسیاری از اهالی موسیقی این توفیق را داشته‌اند تا با ساختن، سرودن، نواختن و یا خواندن قطعه یا آلبومی در رثای سالار شهیدانِ کربلا، هنر خود در این عرصه به کار بندند.در ادامه شماری از آلبوم‌هایی که موسیقی ایران در عرض ارادات به آستان حضرت اباعبدالله الحسین (ع)، فراهم آورده است، معرفی می‌شود.

** سربلندان / نامداران و جوانان آواز ایران

یکی از تازه‌ترین آلبوم‌های عاشورایی موسیقی ایران، آلبومِ «سربلندان» است به آهنگسازی محسن جلیلی که به همت مرکز موسیقی حوزه هنری در محرم سال ۹۶ منتشر شده است. جلیلی که پیش از این نیز تجربه‌های دیگری را در زمینه ساخت آلبوم‌هایی در پاسداشتِ سوگِ ماه محرم پشت سر گذاشته است، این بار در این آلبوم به سراغ همکاری با تعدادی از خوانندگان نامدار و شماری از جوانان موسیقی ایرانی رفته است.

در آلبوم «سربلندان» علی اصغر شاهزیدی، قاسم رفعتی، مظفر شفیعی، محمد معتمدی، بامداد فلاحتی، حسین علیشاپور، اشکان کمانگری، سروش بخشش و امیرحسین مدرس، خوانندگی ۱۴ قطعه با کلام این اثر را برعهده داشته‌اند.

شعرهای این مجموعه نیز از سروده‌های شاعران نامدار ادبیات فارسی برگزیده شده است. حافظ (زان یار دلنوازم شکری است با شکایت…) و (شاه شمشادقدان…)، شهریار (شیعیان دیگر هوای کربلا دارد حسین (ع)…)، مولانا (کجایید ای شهیدان خدایی)، حبیب الله چایچیان (امشب شهادت‌نامه عشّاق امضا می‌شود…)، قادر طهماسبی (سرّ نی در کربلا می‌ماند اگر زینب (س) نبود)، سید علی موسوی گرمارودی، عمران صلاحی، فاضل نظری، علیرضا قزوه و سعید بیابانکی، شاعرانِ این مجموعه هستند.

در لابه‌لای قطعه‌های باکلامِ این مجموعه، شش قطعه بی‌کلام نیز وجود دارد. این قطعه‌ها، تکنوازی‌های سازهای قانون (مژگان محمدحسینی)، سه‌تار (دوکوهیار محمدی‌پور)، کمانچه (علیرضا دریایی)، پیانو (محمدمهدی آقایی)، ترومپت (سعید نبئی) و عود (بابک میرزایی) است.

** خروش بحر / علیرضا افتخاری

در سال ۱۳۸۶ مرکز موسیقی حوزه هنری آلبومی را به آهنگسازی فردین کریم خاوری منتشر کرد که «خروش بحر» نام داشت. این اثر را کریم خاوری برای صدای توانمند علیرضا افتخاری ساخته بود.

علیرضا افتخاری در این آلبوم پنج تصنیف و یک آوازِ در نهایت احساس و قدرت اجرا کرده است. در کنار این شش قطعه باکلام، دو آهنگِ بی‌کلام نیز در این آلبوم وجود دارد؛ آهنگ‌هایی که بر سوگ و شور عاشورا به‌طور هم‌زمان توجه دارد.

علیرضا افتخاری در آلبوم «خروش بحر» تصنیف‌هایی را با شعر سعدی، محتشم کاشانی و مهجور اصفهانی در مایه شور، دشتی، چهارگاه و افشاری اجرا کرده است. تک آواز این مجموعه نیز با شعر معروفِ «گِلی گم کرده‌ام، می‌جویم او را…» در مایه دشتی و با نی فردین لاهورپور خوانده شده است.

** «عاشورا» / استاد جواد معروفی

یکی از آثار برجسته موسیقی بی‌کلام ایرانی در حوزه عاشورا، آلبوم تکنوازی پیانوی استاد روانشاد جواد معروفی است. استاد جواد معروفی از بزرگ‌ترین رهبران ارکستر و تنظیم‌کنندگان موسیقی ایرانی است.آلبوم «عاشورا» دربردارنده سه قطعه است به نام‌های «عاشورا»، «راز خلقت» و «فراق» که قطعه «عاشورا» و «فراق» در سه بخش اجرا شده است.قطعه «عاشورا» که با پنجه‌های ظریف و با صلابت استاد معروفی بسیار سوزناک نواخته شده، در گام می‌ مینور و سی‌ مینور اجرا شده است.آلبوم موسیقی «عاشورا» را شرکت ایران صدا منتشر کرده است. 

** «عطش و آتش» و «دشت کربلا» / حاج صادق آهنگران

«جاده و اسب مهیاست، بیا تا برویم / کربلا منتظر ماست، بیا تا برویم…»؛این بیت، مطلعِ آهنگی است به نام «خونخواهی آب»؛ یکی از آشناترین قطعه‌هایی که در وصف واقعه‌ مهم عاشورا ساخته شده است. این اثر به همراه پنج قطعه دیگر، آلبومِ «عطش و آتش» را شکل داده است؛ آلبومی که آهنگساز آن سیدمحمد میرزمانی (رئیس فعلی هیئت مدیره خانه موسیقی) است و خواننده‌اش، حاج صادق آهنگران. این آلبوم را نیز مرکز موسیقی حوزه هنری منتشر کرده است.

به جز «خونخواهی آب» که شعر آن را ابوالقاسم حسینجانی سروده، شعر دیگر قطعه‌های آلبوم از سروده‌های قیصر امین‌پور (مثنوی نی نامه)، حسنعلی بای (سهم قاسم)، محمدعلی ریاضی یزدی (مهر نماز فلک)، داوری شیرازی (یک دشت کشته) و سیف فرغانی (یا نعره زنید، یا بگریید) انتخاب شده است.

زوج هنری آهنگران و میرزمانی یک آلبوم عاشورایی دیگر نیز پدید آورده است: «دشت کربلا». این آلبوم دارای هفت قطعه است به نام‌های «حضرت قاسم (ع)»، «حضرت علی اکبر (ع)»، «حضرت علی اصغر (ع)»، «وداع»، «علمدار»، «ذوالجناح» و «دشت کربلا».آلبوم موسیقی «دشت کربلا» به همت انتشارات سروش منتشر شده است.

** «خسوف» / محمدسعید شریفیان

«خسوف» روایت موسیقایی دیگری است از عاشورا که محمدسعید شریفیان آن را با تحقیق بر روی متن‌های ادبی و نوحه‌های قدیمی ساخته است. این اثر در واقع کوششی است برای گرامیداشت امام حسین (ع) با زبانِ جهانی موسیقی. آن‌چنان که آهنگسازِ «خسوف» توضیح داده، این اثر با استفاده از تم ۹ نوحه قدیمی ساخته شده و ارکستر فیلارمونیک اولتینای رومانی آن را اجرا و در سال ۸۴ و ۸۵ ضبط کرده است.

روایت موسیقایی «خسوف» از هشت قطعه شکل گرفته است: «مقدمه»، «حرکت به مکه»، «طواف کعبه»، «حرکت به سوی کربلا»، «تاسوعا»، «شب عاشورا»، «روز عاشورا» و «عصر عاشورا».تکخوان سنتی این مجموعه، اسحاق انور است. در این آلبوم از شعرهای استادان بیژن ترقی و حسان (حبیب‌الله چایچیان) و آثار خواجه عبدالله انصاری استفاده شده است.

روایت موسیقایی «خسوف» در سال ۱۳۷۸ نوشته شده و در اربعین سال ۱۳۸۲ نوازندگان ارکستر سمفونیک تهران با همراهی نوازندگان و خوانندگان ارکستر سمفونیک رومانیایی کرایوا به مدت پنج شب در تالار وحدت اجرا ‌شده است.این اثر در سال ۱۳۸۶ به همت انجمن موسیقی ایران و نشر نی‌داوود منتشر شده است.‌

** «وداع ۱ و ۲» / سید حسام‌الدین سراج

آلبوم «وداع» در دو لوح فشرده، یکی دیگر از آثار موسیقی ایرانی است که در مقام ماه محرم تولید شده است. این اثر ارکسترال را سید محمد میرزمانی آهنگسازی کرده و سید حسام‌الدین سراج خوانده است. اصغر فردی نیز دکلمه‌خوانی‌های این مجموعه را بر عهده داشته است.

آلبوم «وداع ۱ و ۲» شانزده قطعه دارد که شعر سیزده آهنگ آن از گنجینه اشعار عاشورایی تاج‌الشعرا، عمّان سامانی، شاعر مرثیه‌سرای سده سیزده و چهارده هجری است. شعر دو قطعه دیگر این مجموعه از غلامرضا کافی است و یک قطعه نیز اثر مشترک علیرضا قزوه و ابراهیم درویشی است.

آلبوم «وداع» در سال‌های گذشته با همراهی ارکستری به رهبری میرزمانی به شکل کنسرت نیز در ایام ماه محرم اجرا شده است. این مجموعه نیز به کوشش مرکز موسیقی حوزه هنری فراهم آمده است.

** «گلچین» / محمد اصفهانی

یکی از آلبوم‌های قدیمی محمد اصفهانی، خواننده توانای موسیقی ایران، اثری است در رثای شهیدانِ کربلا. آلبوم «گلچین»ِ محمد اصفهانی که در سال‌های میانی دهه هفتاد به همت شرکت سروش تولید شده، هشت تصنیف و یک قطعه بی‌کلام دارد. از این میان، پنج قطعه درباره حادثه کربلا است و دو قطعه در وصف حضرت امیرالمؤمنین (ع) و یک تصنیف نیز درباره شب قدر اجرا شده است. آواز معروف اصفهانی با شعر فریدون مشیری (همه می‌پرسند چیست در زمزمه مبهم آب…) نیز از جمله قطعه‌های این مجموعه است.

همچنان که از نام آلبوم برمی‌آید، آهنگ‌های این مجموعه، گلچینی است از ساخته‌های چند آهنگساز؛ فریدون شهبازیان، روانشاد شهریار فریوسفی، محمد میرزمانی، علی بکان و مجید اخشابی آهنگ‌های آلبوم «گلچین» را ساخته‌اند.

** «ساقی سرمست» / محمدعلی کریم‌خانی و آریا عظیمی‌نژاد

بیشتر مردم به احتمال قطعه معروف «آمدم ای شاه پناهم بده…» را که با صدایی سوخته در وصف حضرت علی بن موسی الرضا (ع) اجرا شده، شنیده‌اند. این قطعه زیبا حاصل همکاری آریا عظیمی نژاد (آهنگساز) با حاج محمدعلی کریم‌خانی است. این دو، آلبومی را نیز با یکدلیِ یکدیگر پدیدآورده‌اند که به ‌تمامی «سوگ‌نامه‌ای است بر شهیدان دشت نینوا».

یکی از قطعه‌های معروف این مجموعه، «یک کاروان دل» نام دارد: «صحرا همه گلگون شده / دل‌ها همه پُرخون شده / مظلوم حسینم / دور حرم دویده‌ام / صفا و مروه دیده‌ام / هیچ کجا برای من / کرب و بلا نمی‌شود…».

این آلبوم که ۱۲ قطعه دارد در فاصله سال‌های ۱۳۸۳ تا ۱۳۸۹ ضبط و در محرم سال ۹۱ به همت سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تهران و آوای باربد منتشر شده است.

محمد اصفهانی، خواننده موسیقی ایران و دوست مشترک آهنگساز و خواننده این اثر، در مقدمه‌ای که برای این آلبوم نوشته، آورده است: «آثار آوازی این آلبوم کاملاً بدیهه و حتی گاه به خلاف‌ آمد عادت نسبت به اسلوب‌هایی است که در تنظیم یا اجرای آثار مذهبی توأم با موسیقی در این روزگار، متداول و معمول است. … صدای منحصر به‌فرد کریم‌خانی در دهه پنجم از زندگانی‌اش، که ای کاش زودتر به قدر و قدرتش پی می‌بُرد و می‌بردند؛ و ذوق و بدعت‌گرایی آریا در تصنیف مجموعه حاضر، هر یک به وسعتی درخور توجه و تأمل، می‌درخشند».

** «مولای عشق» / علیرضا عصار

علیرضا عصار، خواننده نامدار و گزیده‌کار موسیقی پاپ ایران، نیز یکی از آلبوم‌های خود را در عرض ارادت به آستان شهیدان کربلا خوانده است. 
آلبوم «مولای عشق» با آهنگسازی فؤاد حجازی و با شعرهایی از مهدی شریفی دارای ۹ آهنگ است درباره عاشورای سال ۶۱ هجری. از ویژگی شعرهای این مجموعه، روایی بودنِ این سروده‌ها است که بخش‌هایی از آن‌ها به شکل دکلمه نیز با صدای شاعر و خواننده این آلبوم اجرا شده است.

آلبوم «مولای عشق» در سال ۱۳۸۲ به کوشش شرکت ایران‌ گام منتشر شد. عصار در بروشور این آلبوم، انگیزه خود و همکارانش را از اجرای چنین آلبومی، این‌طور شرح داده است: «آرزوی ذکر واقعه عاشورا، از اولین روزهای ورود به عرصه موسیقی در دلمان بوده و خوشبخت‌ترینیم که امسال میسر شد. از طرف خودم و همه همکارانم، در این راه، هدیه شد به آستان پاک مولای عشق، حسین بن علی (ع)، به این امید که مقبول افتد».

خاچیک باباییان، ابراهیم لطفی و نیما زاهدی (ویلون)، مازیار ظهیرالدینی و ارسلان کامکار (ویلون / آلتو)، پاشا هنجنی (نی)، روانشاد علیرضا خورشیدفر (کنترباس)، کریم قربانی (ویلونسل) و فرشید حفظی‌فر (ابوا)، نوازندگان نامدار این اثرِ شکوهمند بوده‌اند.

** «اپرای عاشورا» / بهزاد عبدی – بهروز غریب‌پور

اپرای عروسکی عاشورا در سال ۱۳۸۷ به کارگردانی بهروز غریب‌پور در تالار فردوسی روی صحنه رفت. آهنگساز این اپرا بهزاد عبدی است که آن را با نوازندگی ارکستر ملّی اوکراین و با همخوانی گروه کُر ناسیونال اوکراین و گروه کُر ارکستر سمفونیک تهران اجرا و ضبط کرده است.

اپرای عاشورا ۱۲ صحنه دارد که با روایتِ ترکیب‌بند مشهور مولانا محتشم کاشانی، یعنی همان «باز این چه شورش است که در خلق عالم است»، آغاز می‌شود. محمد معتمدی، خواننده موسیقی ایرانی، در این اپرا خوانندگی نقش حُر بن یزید ریاحی را عهده دار بوده است.

«اپرای عاشورا» به همت بنیاد رودکی، مرکز هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد و مؤسسه توسعه هنرهای معاصر تولید شده است. 

** «ذوالجناح» / سید عماد توحیدی

از دیگر آلبوم‌های موسیقی ایران که با الهام از واقعه عاشورا پدید آمده، آلبوم «ذوالجناح» است به آهنگسازی سید عماد توحیدی و با تنظیم بابک شهرکی. آواها و نغمه‌های این آلبوم با بهره‌گیری از سازهای کوبه‌یی و گروه هم‌آوایان ساخته و تولید شده است؛ تجربه‌ای که توحیدی و شهرکی آن را در آلبوم «قلندروار» با صدای علیرضا افتخاری تکامل بخشیدند.

«ذوالجناح» هفت قطعه دارد که شعر آهنگ‌های سوم و ششم آن از روانشاد سید محمود توحیدی (ارفع کرمانی) است. از جمله همخوانانِ پرتعداد این اثر می‌توان از بابک شهرکی، محسن شریفیان، آساره آستارکی و ایمان سیاه‌پوشان نام برد.

آلبوم «ذوالجناح» نیز یکی دیگر از آلبوم‌های منتشر شده به همت مرکز موسیقی حوزه هنری است.

** «با عاشورا می‌گریم» و «ذوالجناح بی سوار می‌آید» / رسول نجفیان

رسول نجفیان، بازیگر قدیمی تلویزیون و سینمای ایران، در خوانندگی نیز تجربه‌هایی داشته است. از موفق‌ترین کارهای وی در عالم موسیقی، قطعه پراحساس «رسم زمونه» (عجب رسمیه، رسم زمونه…) است. 

این بازیگر و خواننده نیز یکی از هنرمندانی است که همواره نسبت به اجرای آهنگ‌های عاشورایی احساس وظیفه کرده، که دو آلبوم «با عاشورا می‌گریم» و «ذوالجناح بی سوار می‌آید»، نتیجه تلاش وی در عرصه هنر عاشورایی است.

آلبوم «با عاشورا می‌گریم» در سال ۱۳۸۴ و به همت انتشارت سروش منتشر شده است. این آلبوم شش قطعه دارد که شعر آن‌ها از نجفیان است. وی روی جلد این آلبوم نوشته است: «نوحه نواهای اصیل و گهربار / از شنیده‌های مردم سوگوار کوچه و بازار / به دور از گزندِ ابتذال روزگار / برای جوانان این دیار».

«ذوالجناح بی سوار می‌آید» نیز دارای ۱۰ نوحه و سوگواره محلی است که نجفیان آن‌ها را با همان شعر و ملودیِ اصیل اجرا کرده است. این آلبوم در سال ۱۳۸۹ روانه بازار شده است.

** «خاتون» / حجت اشرف‌زاده

حجت اشرف‌زاده، خواننده‌ای که با آهنگ‌های تلفیقی‌اش به شهرت رسیده، نیز یکی از خوانندگانی است که توانسته آلبومی را به آستانِ حضرت فاطمه زهرا (س)، صاحب‌ عزای شهیدان کربلا، تقدیم کند. 

مرکز موسیقی حوزه هنری در سال ۱۳۹۵ آلبومِ «خاتون» را با آهنگسازی محسن جلیلی، شعرهای سید محمد سادات اخوی و با صدای حجت اشرف‌زاده منتشر کرد. تنظیم‌ قطعه‌های این آلبوم را هم جلیلی و امین شیرازی عهده‌دار بوده‌اند. 

مجموعه «خاتون» دارای ۱۴ قطعه است به نام‌های «گوهر اشک»، «آغاز»، «حسرت» ، «کوچه تنهایی»، «قلب داغدار»، «نغمه آه»، «تکنوازی قانون»، «رسم دلبری» ، «تکنوازی ترومپت»، «نوحه خدمت»، «تکنوازی نی»، «خادمان خاتون»، «وفا» و «کوچه تنهایی» (بی کلام).

از ویژگی های آلبوم «خاتون» آن است که همراه سی دیِ اثر، کتابچه‌ ای نیز منتشر شده که در آن به طرزی اجمالی ۲۸ تن از خادمان و مداحان اهل بیت (ع) معرفی شده‌اند. از جمله مداحان قدیمی که نامشان در این اثر آمده، می‌توان از این مرحومان نام برد: حاج اکبر ناظم، حاج علی آقا آهی، حاج سید محمد کوثری (مداح امام خمینی)، حاج محمدعلی اسلامی فطرت، حاج شاه حسین بهاری، حاج کریم دلنوا، حاج احمد شمشیری، حاج محمدعلی ملاعلّامه، حاج سید حسن معطّر و حاج محمدعلی کهرمیان.

افزون بر این روانشادان، شماری از خادمان اهل بیت (علیهم السلام) که در قید حیات هستند نیز نامشان در ضمن این قطعه خوانده می‌شود که از جمله آنان می‌توان به استادان حاج غلامرضا سازگار، حاج علی انسانی و حاج اکبر بازوبند اشاره کرد.

** «از نیستان» / داوود ورزیده

یکی از آثار بی‌کلامی که در سال‌های اخیر در مقام ماه عزای حضرت سیدالشهدا (ع) به نوا درآمده است، اثری است با نی‌نوازی داوود ورزیده. این «نی‌نامه عاشورا به روایت داوود ورزیده»، آلبومی است به نام «از نیستان» که در سال ۱۳۹۴ به همت مرکز موسیقی حوزه هنری منتشر شده است.
آلبوم «از نیستان» ۱۵ قطعه دارد که هر یک با زبان نی یکی از نوحه‌های عاشورایی را روایت می‌کند. ورزیده این اثر را برای چند نی تنظیم کرده است و بابک بنی حسینی هم با سازهای کوبه‌یی ورزیده را همراهی کرده است.

** «ماه نی» و «خورشید» / امیرحسین مدرس

آلبوم «ماه نی» دربردارنده شماری از نوحه‌های قدیمی و تازه است که سید حمیدرضا صدری آن‌ها را با موسیقی امروز همراه کرده و امیرحسین مدرس نیز آن‌ها را خوانده است. البته تلاشِ آهنگساز بیشتر در ساختِ اورتورهایی، که جز در چند قطعه، هماهنگی چندانی با روحِ نوحه‌ها ندارد، جلوه‌گر است و در ملودی‌‌ها تغییر محسوسی ایجاد نشده است.

این آلبوم ۱۲ قطعه دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به بازخوانی نوحه‌هایی چون «شیعتی» و «به شام هجران من سرزد سپیده»، «به خیمه‌ها عطش فراگیر بود»، «همه جا کربلاست، همه جا نینواست» اشاره کرد.

مدرس درباره این آلبوم در بروشور اثر نوشته است: «آنچه در مجموعه حاضر می‌شنوید، بازخوانی گزیده‌ای از گنج‌خانه پُربرکت نوحه‌های قدیم و جدید است؛ نوحه‌هایی که بعضاً پیشینه‌ای هشتاد ساله دارند و برخی دیگر در همین سال‌های نزدیک ساخته شده‌اند. برای مثال نخستین قطعه اثر حاضر، با نام ‘شیعتی’ از سال‌های دور در اکثر مجالس به همین آهنگ (و اندکی کُندتر) به صورت دسته‌جمعی خوانده می‌شده است…».

آلبوم «ماه نی» در سال ۱۳۸۵ به همت مرکز موسیقی حوزه هنری تولید شده است.

دیگر آلبومِ عاشورایی امیرحسین مدرس، «خورشید» نام دارد که این خواننده آن را با همراهی دکلمه‌خوانی امین تارخ اجرا کرده است. موسیقی «خورشید» را علیرضا صالحی نژاد تنظیم کرده و مؤسسه هنر و ادبیات هلال روی نی آن را منتشر کرده است. 

** «دوشنبه، کربلا» / دولتمند خالف

در آغاز این گزارش اشاره شد که مقصود از این سیاهه، معرفی برخی از آلبوم‌های عاشورایی موسیقی ایران است، اما اگر در این بخش آلبوم «دوشنبه، کربلا» از دولتمند خالف، خواننده بزرگ تاجیکستان، معرفی شود، بی‌راهه نرفته‌ایم؛ زیرا او نیز هنرمندی «فارسی زبان» است که عشقِ هم‌زبانانِ تاجیکمان را به حضرت اباعبدالله (ع) به زبانِ سوز خوانده است.

آلبوم «دوشنبه، کربلا» هم به روز دوشنبه که روز زیارتی امام حسن (ع) و امام حسین (ع) است، اشاره دارد و هم شهر «دوشنبه» (پایتخت تاجیکستان) و عشق مردم آن خطه به سالار شهیدان را به یاد می‌آورد.

دولتمند خالف در این اثر که سال ۱۳۹۳ به همت سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تهران منتشر شد، شعرهایی را از مولانا، حافظ، بیدل دهلوی و علیرضا قزوه در سوگ شهیدان کربلا خوانده است.

متأسفانه این اثر به خوبی در بازار پخش نشده و دسترسی به آن دشوار است.

** «سلام آقا» / رضا صادقی، محسن چاوشی، مهدی یغمایی و محمد علیزاده

چهار خواننده موسیقی پاپ ایران در سال ۱۳۸۸ آلبومی را به مناسبت ماه محرم منتشر کردند که «سلام آقا» نام دارد. این آلبوم ۱۰ قطعه دارد که دو قطعه با صدای صادقی است، دو قطعه را چاوشی خوانده، دو قطعه را علیزاده و چهار قطعه نیز با صدای مهدی یغمایی اجرا شده است.
شعرهای این مجموعه را مرحوم محمدرضا آغاسی، سید احمد موسوی، فرزاد حسنی، امیر ارجینی، محمد علیزاده، خائف، بهزاد بمانی و رضا صادقی سروده‌اند.

به جز چهار خواننده، مهدی یراحی و میلاد ترابی نیز آهنگسازی و تنظیم برخی آهنگ‌ها را برعهده داشته‌اند.این آلبوم به کوشش شرکت نوای نی‌لبک شرقی منتشر شده است.

** «هلال کاروان» / سعید ذهنی – علی مینوسپهر

«موسیقی توصیفی ‘هلال کاروان’ روایتی است موسیقایی که از حج ناقص امام حسین (ع) تا شهادت آن حضرت را به گونه‌ای دراماتیک به تصویر می‌کشد

در ساخت این قطعه سعی شده است تا از تکلف‌های هارمونیک و کونترپوانتیک پرهیز شود و درعوض ایده‌های موسیقایی با بهره‌گیری از احساسات و عواطف جاری در بطن واقعه حماسی – روحانی عاشورا طراحی شده‌اند. «هلال کاروان» را می‌توان program music یا موسیقی برنامه‌ای دانست؛ و اطلاق فرم سمفونی به این اثر، غیرعلمی است، چراکه هر قطعه‌ای که به وسیله ارکستر سمفونیک اجرا می‌شود، الزاماً سمفونی نیست.

از ویژگی‌های بارز این موسیقی، ایجاد ترکیبی هماهنگ و منطقی بین خطوط آوازی کلاسیک (سوپرانو، آلتو، تنور و باس)، آواز مذهبی، آواز سنتی و آواز عربی است؛ که قرار گرفتن این مجموعه آوازی در کنار خطوط سازی اثر، موزیکالیته‌یی پذیرفتنی پدید می‌آورد».

آنچه درباره مجموعه «هلال کاروان» بدان اشاره شد، نوشته آهنگسازِ این مجموعه است که در بروشور آلبوم درج شده. این اثر در پنج قطعه به نام‌های «قافله»، «حُر» ، «عطش»، «علمدار» و «وداع» روایت شده است. 

علی مینوسپهر تکخوانی این اثر بوده و گروه همخوان به سرپرستی محمد سراج نیز او را همراهی کرده است.اجراهای زنده «هلال کاروان» در تالار وحدت با استقبال مخاطبان همراه شد و آلبومِ این اثر نیز در سال ۱۳۸۶ به همت مؤسسه فرهنگی فدک تهیه و تولید شده است. 

** غریبانه / غلام کویتی‌پور

«غریبانه» با صدای نغمه‌خوانِ روزهای جنگ، غلام کویتی‌پور، اثری است به آهنگسازی مجید رضازاده. این آلبوم که به سیاق موسیقی پاپ تنظیم شده است، هشت قطعه دارد که بیشتر آنها با لحنی حماسی در رثای امام حسین (ع) و شهیدان کربلا اجرا شده است.

از قطعه‌های بسیار معروف این آلبوم، یکی آهنگ «غریبانه» (یاران چه غریبانه، رفتند از این خانه) است و دیگری، «گفتم کجا؟ گفتا به خون». این دو قطعه در میان همه آهنگ‌هایی که کویتی‌پور خوانده نیز از جایگاه ممتازی برخوردار است.

آلبوم «غریبانه» در سال ۱۳۸۲ و به همیت مؤسسه نوای رامشه منتشر شده است.

** «سر به نی» / حسین علیشاپور – علیرضا فتحی‌پور

آلبوم «سر به نی» را شهرام صالحی ساخته است. این آهنگساز ساز محوریِ این اثر، یعنی نی را نیز نواخته است. آلبوم «سر به نی» هشت قطعه دارد که چهار آهنگ آن را علیشاپور خوانده و سه قطعه را فتحی‌پور؛ یک قطعه نیز با دکلمه‌خوانی محمدصادق محفوظی اجرا شده است.

شعرهای این مجموعه نیز از آثار عمان سامانی، صامت بروجردی، شیخ فاضل عباس الحیاوی برگزیده شده است. البته چند قطعه را خودِ آهنگساز سروده و شعر قطعه «یوم عاشورا» نیز منسوب است به حضرت امام حسین (ع).

این مجموعه موسیقایی در سال ۱۳۸۴ به همت مرکز موسیقی حوزه هنری منتشر شده است.

** «غزل عاشورا» / محمد حشمتی

فریدون خشنود و محمد حشمتی، به ‌ترتیب در مقام آهنگساز و خواننده همکاری‌های بسیاری با هم داشته‌اند و از معروف‌ترین آهنگ‌هایشان می‌توان به ترانه «عاشقان پنجره باز است، اذان می‌گویند» اشاره کرد.

این زوج هنری کاری را نیز درباره واقعه کربلا روانه بازار کرده‌اند که «غزل عاشورا» نام دارد؛ اثری با هشت ترانه که شعر و ملودی بیشترِ آن‌ها برگرفته از مرثیه‌ها و نوحه‌های قدیمی است و چند قطعه دیگر را نیز اندیشه فولادوند، محمد موحدیان و بهرام سیاره سروده‌اند. البته آن‌طور که در بروشور آلبوم نوشته شده، شعرِ آهنگِ «شیعه» که به عربی نیز اجرا شده، منسوب به حضرت امام حسین (ع) است. نخستین قطعه این آلبوم نیز برگرفته از یکی از نوحه‌های معروف آذری، به زبانِ آذری خوانده شده است. 

تنظیم‌های این آلبوم را امیر فتحی و پویا نیکپور و بهنام صبوحی انجام داده‌اند. شرکت پنج برگ هنر آلبوم «غزل عاشورا» را در سال ۱۳۹۲ منتشر کرده است.

** آثار دیگر

درباره عاشورا و کربلا، آثار موسیقایی بسیاری پدید آمده و خواهد آمد. افزون بر آلبوم‌هایی که معرفی شد، می‌توان از شماری آلبوم موسیقایی دیگر که سازندگانشان آن‌ها را به عشق حضرت امام حسین (ع) ساخته و خوانده‌اند، نام برد و یاد کرد. از جمله این آثار، آلبوم‌هایی است که در ذیل نامشان تازه می‌شود;

خطبه‌خوان رستاخیز (پیروز ارجمند و بهنام صبوحی / علیرضا وکیلی منش و امیرحسین مدرس)؛ فریاد سوخته (مسعود کهریزی)؛ ذبح نور (سید عبدالرضا موسوی طبری)؛ قصه کربلا (قاسم مطهری)؛ نفیر (سید علی سادات رضوی)؛ مرثیه آفتاب (سید آرش شهریاری)؛ و چله‌نشین (حامد جلیلی، مهدی فانی، هادی ناصری، امید روشن‌بین و حمیدرضا لواسانی).