ساخت « مرگ بر آمریکا » و « گزینه های روی میز » عمل صالح و عبادت است

موسیقی همواره یکی از موضوعات چالش برانگیز در مباحث دینی بوده است. به همین جهت بسیاری از علما و روحانیون هم از ورود به عرصه نظریه پردازی در مورد آن و صحبت در مورد ابعاد و جزییات آن پرهیز دارند و معمولا به موسیقی از یک دریچه صرفا فقهی نگاه می کنند. اما اهتمام ویژه حجت الاسلام زائری به تبیین دینی موضوعات روزآمد موجب آن شد که به سراغ ایشان برویم و در مورد موسیقی با ایشان به گفتگو بنشینیم. سابقه طولانی ایشان در روزنامه نگاری و دست پری که در ارائه تحلیل های متفاوت فرهنگی دارند کار مصاحبه با ایشان را راحت می کرد. خواندن این مصاحبه را به شما پیشنهاد می کنیم؛ چرا که بعضی حرف های مگو  را فقط از محمدرضا زائری

می توان شنید.

نظر شما درباره دو ترانه «مرگ بر امریکا» و «گزینه های روی میز» و جریانی که پس از انتشار این دو اثر در فضای موسیقی انقلاب شکل گرفت چیه؟
بسم الله الرحمن الرحیم.
من شخصا از گزینه های روی میز و مرگ بر آمریکا لذت بردم. به خود آقای زمانی هم گفتم. به خیلی از دوستان دیگر هم گفتم. به جهت شخصی خیلی برام امید بخش و جذاب بود. دو ترانه ای بود که قابل استفاده بود و واقعا تحسین برانگیز. این جریانی هم که اتفاق افتاد واقعا از رویش های فرهنگی ست. یک فرصت جدیدی برای انتقال ارزشها و پیام انقلاب به وجود آورد که این فضا قبلا وجود نداشت.

*

این فضایی که بوجود اومده چقدر پتانسیل این رو داره که گسترش پیدا کنه؟
فضایی که این دو ترانه ایجاد کرده و اتفاقی که رقم زده؛ موجب امید و انگیزه برای فعالان انقلابی در این حوزه شده. هم در همین چند وقت ما شاهد بودیم؛ چند تا کار مشابه این دو ترانه هم انجام شد. هم خود آقای زمانی کارهای دیگری رو انجام داد و هم هنرمندای دیگه. اخیرا ما داشتیم برآورد می کردیم، الان حداقل چیزی حدود چهار، پنج نفر سراغ داریم که با انرژی و انگیزه کار شدن و در واقع اون سدی که بود؛ شکسته شد. جدا از اصل کار و ارزش تک تک این کارها، به نظر من این جریانی که این آثار بوجود آورد خودش ارزش زیادی داره.

*

موسیقی چقدر می تونه برای انتقال پیامهای دینی و انقلابی موثر واقع باشه؟
من دو تا بحث تقریبا مفصل در مورد موسیقی داشته ام. یکی در برنامه ی راز با آقای طالب زاده صحبت کردم در مورد اینکه چطور در جایی مثل حزب الله لبنان، گروه های موسیقی هم پای رزمندگان در خط مقدم حرکت می کنند. و یکی هم در موسسه ی اوج در بزرگداشت آقای شاهنگیان که راجع به «موسیقی صالح» صحبت کردم. با استفاده از آیه 20 سوره توبه که می فرماید: «لاَ یَطَؤُونَ مَوْطِئًا یَغِیظُ الْکُفَّارَ وَلاَ یَنَالُونَ مِنْ عَدُوٍّ نَّیْلاً إِلاَّ کُتِبَ لَهُم بِهِ عَمَلٌ صَالِحٌ» (در هیچ زمینی قدم نمی گذارند که کافران را به خشم آورد و به هیچ دشمنی آسیبی نمی رسانند مگر اینکه به سبب آن، عملی شایسته برای آنان نوشته می شود.) تحلیل من و تلقی من این است که به تصدیق این آیه شریفه، کار فرهنگی و هنری ما هم اگر باعث خشم دشمن بشود؛ عمل صالح است. پس موسیقی هم میتواند موسیقی صالح باشد، به نظر من موسیقی مرگ بر آمریکا و گزینه های روی میز هم یک مواجهه جدی با دشمن است. از این جهت این موسیقی یک عمل صالح و یک عبادت است.

*

چند وقت پیش تمثیلی به نقل از شما در مورد فضای فرهنگی کشور خواندم که فرموده بودید: «وضعیت ما شده، وضعیت بازیکنان یک تیم فوتبال که از موضع انفعال و از ترس اینکه گل نخوریم، همه دم دروازه ایستاده‌ایم.» بحمدلله این دو ترانه با موضع تهاجمی خودشون، دشمن رو در وضعیت تدافعی قرار دادند. نظر شما چیه؟
این جور آثار اون انرژی ای که ایجاد می کنه، موجب اعتماد به نفس میشه. من خودم سراغ دارم جوون هایی رو که اهل موسیقی بودن و هیچوقت خود باوری و اعتماد به نفس این رو نداشتن که بشه در کارهای هنری و مخصوصا موسیقی وارد شد و کار سالم و انقلابی کرد. کاری که مورد استقبال هم قرار بگیره. خب الان استقبالی که از کارهای آقای زمانی شد برای اونها هم انگیزه ایجاد کرد و در واقع نشاط آورد. جمع جدیدی رو وارد صحنه کرد. این به عقیده من خیلی خدمت بزرگی بود.

*

عده ای نسبت به این دو تا ترانه واکنش هایی نشان دادند. بعضی ها قیافه ی آیت اللهی گرفتند و نقد فقهی وارد کردند. شما به عنوان کسی در کسوت روحانیت هستید تحلیلتون از این عکس العمل ها چیه؟
اتفاقا به نظر من این واکنش ها نشون میده که این کار اثر خودش رو گذاشته. یعنی معلوم میشه که تیر به هدف خورده که اینطور اونا روبه واکنش واداشته!

*

حاج اقا شما خودتون موسیقی گوش می کنید؟
بله .

*

چه نوعی از موسیقی سالم و قابل استفاده است؟ چه ملاکی برای تشخیص موسیقی سالم از موسیقی مخرب داریم؟
ملاک ما، ملاک و چهارچوبیه که فقها قرار داده اند. خود حضرت امام(ره) در تحیرالوسیله سه تا شاخص رو نام می برند. موسیقی مطرب، موسیقی لهوی و موسیقی مناسب با مجالس رقص و لهو و لعب رو به عنوان موسیقی حرام ذکر می کنند که طبیعتا از دایره موسیقی سالم خارجه. خط قرمز هایی هست که معلومه. ازطرف دیگر یک سری از موسیقی ها هم هست که هیچ شبهه ای راجع بهش نیست. مثلا سرود های انقلابی که فقهای ما ایرادی نمیگیرند. مهمتر از همه خود عملکرد حضرت امام(ره) بود. حضرت امام(ره) گاهی عملا نظرشون رو نسبت به مسائل جامعه اعلام می کردند. مثلا اول انقلاب مجری اخبار رادیو و تلویزیون خانم مریم ریاضی بود که از قبل انقلاب در صداوسیما مانده بود. مجری زن بی حجاب قبل از انقلاب که خبرهای زمان طاغوت رو می خونده حالا انقلاب شده بود و با ظاهر اسلامی قراره اخبار جمهوری اسلامی رو بخونه. خیلی ها براشون غیر قابل پذیرش بود. حضرت امام برای اینکه این قضیه رو حل بکنند هنگام ارسال یکی از پیام هاشون به صداوسیما تاکید کرده بودند که خانم ریاضی این پیام رو بخونه. که این عمل امام(ره) اصلا مشکل رو حل کرد. در مورد موسیقی هم وقتی در محضر حضرت امام(ره) سرود “خمینی ای امام” رو خوندند. وقتی “ای مجاهد ای شهید مطهر” یا سرود های انقلابی دیگر رو خوندند یا همین الان خدمت رهبر انقلاب گروه های موسیقی ارتش و گروه های نظامی دیگه به اجرای موسیقی می پردازند؛ این نشونه میده که این نوع از موسیقی هیچ محل اختلاف نیست. لااقل بین قاطبه ی فقها. اون حد وسطی هم که باقی میمونه اگر محل اشکال و احتیاط باشه طبیعتا انسان متشرع باید ملاحظه بکنه. ولی اونجایی که محل احتیاط نباشه مثلا کارای کلاسیک و یا کارای لایت، من تشخیص فردی خودمه که اشکال نداره. البته اون رو هم مصداقی باید تشخیص داد. نمیشه قاطعانه حکم کلی داد. البته خیلی باید مراعات کرد. چون موسیقی همون قدر که اثر عاطفی داره همونقدر هم اثر تخریبی داره. همونقدر که اثر مثبت می تونه بذاره، اثر منفی هم میتونه بذاره. موسیقی مخرب روی زندگی انسان اثر وضعی داره. لذا هر چی انسان بیشتر مراعات بکنه و در موارد احتیاطی با وسواس جلو بره بهتره.

*

چه سوژه هایی رو پیشنهاد می کنید که فعالان موسیقی انقلاب به آن بپردازند؟
یکی از مهمترین موضوعاتی که به نظر من ازش غافل شدیم؛ موضوع خانواده است. چه کودکان در خانواده و چه همسران. ما نیاز داریم به آثار عاطفی و جذاب برای همسران. حضرت آقا تعبیری قریب به این مضمون دارند که: «خانواده تنگه ی احد انقلاب اسلامی است.» این نشون میده که ما باید به این حوزه توجه بکنیم. به نظر من هر چی در حوزه خانواده و در جهت تقویت روابط گرم خانوادگی کار بشه، باز کمه.
به عنوان مثال به خاطر دارم در لبنان، آلبوم موسیقی یکی از همین بچه های وابسته به حزب الله که منتشر شده بود دقیقا دو تا قطعه وجود داشت با موضوع همسر. در حالی که من خودم سراغ ندارم در موسیقی ایران با این موضوع کاری انجام شده باشه.

*