وقت جنگ، دوتارت را کوک کن
راه‌نوا- سال ۱۹۹۱ بود، وقتی مانند یک کشاورز ساده با لباس دهقانان شمال خراسان روی صحنه رفت و دوتارش را نواخت، روزنامه فرانسوی «لوموند» تیتر زد که «کسی که درهای بهشت را روی غرب گشود.»
حاج قربان سلیمانی در آن سال وقتی روی صحنه جشنواره آوینیون فرانسه رفت، مقام «نوایی» را با دوتاری که حال و هوای موسیقی مناطق ترکان شمال خراسان را داشت، نواخت. حال رمانی منتشر شده که راوی زندگی یکی از همین نوزاندگان دوتار یا بخشی‌ها (خنیاگرانی که هم ساز می‌زنند و هم آواز می‌خوانند) است.
یوسف قوجق نویسنده اهل ترکمن صحرا بار دیگر دست به قلم برده تا اثری تاریخی را برای خواننده ایرانی که دل در گرو خاک و میهن اسلامی دارد بنویسد. او در رمان «وقت جنگ دوتارت را کوک کن» به ماجرای حمله لشگر روسیه تزاری به ایران در عصر ناصرالدین شاه قاجار اشاره کرده است.
در این اثر نویسنده به مقاومت و رشادت مردمان ترکمن صحرا در برابر مهاجم روس اشاره کرده و خواننده را با غارت ناموس و مال ایرانی روبرو کرده است. نویسنده با تلفیق فرهنگ و تاریخ ایرانی اثری را به خواننده ارائه می‌کند که لذت خواندن آن را فراموش نخواهد کرد.
راوی این رمان، «یا‌ش‌بخشی» دو تار نواز مشهور ترکمن است که در ماجرای حمله روس‌ها کودک است و آن اتفاقات را برای خواننده روایت می‌کند. او که در نواختن دو تار مشهور است هنگام نواختن دو تار این ساز افسانه‌ای از خود بی‌خود می‌شود و عنان از کف می‌دهد و شیدا می‌شود. نویسنده با تلفیق این موضوع هم تاریخ و هم هنر اصیل ایرانی را به خواننده معرفی می‌کند و سعی دارد به واسطه این اثر آنها را در زمان جاودانه کند.
همچنین نشان می‌دهد که اقوام ایرانی در شکل‌دادن به ایران نقش مهمی دارند و حضور هرکدام از آنها در گوشه‌ای از این سرزمین در افزایش امنیت ملی نقش بسیاری دارد. این رمان به نوعی پاسخ کسانی است که می‌گو‌یند روزگار جنگ تمام شده و باید امروز سخن از صلح و دوستی گفت. نویسنده به خوبی این مسئله را نشان می‌دهد که همیشه تهدید دشمن وجود دارد و عوامل داخلی باید هوشیاری داشته باشند و نسبت به دشمن خوش گمان نباشند.
آخرین رمان یوسف قوجق در حالی نوشته شده که باید آن را در پازل سیاست فرهنگی کشور دانست و تاکید کرد که نویسنده با خلق این رمان کمک می‌کند تا یکی از مظاهر فرهنگی کشور به واسطه ادبیات حفظ شود و خوانندگان با آن آشنا شوند. این رمان را می‌توان یک رمان هویتی خواند که نویسنده در صدد است با کمک آن هویت فراموش شده یکی از اقوام ایرانی را به خواننده نشان دهد و در یک نگاه فراتر بخشی از هویت ایرانی را به او نشان دهد.
شخصیت‌پردازی قوجق در این اثر عفیف و با حیا است و خواننده این مسئله را در مواجهه با اثر در می‌یابد و می‌بیند که زن ایرانی ترکمن حضوری فعال و در عین حال منضبط در جامعه ترکمنی دارد و فرهنگ آن قوم را به درستی درک می‌کند. قوجق برای جذاب شدن اثرش دست به انتحار نزده و از جذابیت‌های غربی برای اثرش استفاده نکرده است و زن ترکمن را دستمایه ایجاد جذابیت در اثرش نکرده است.
«وقت جنگ دو تارت را کوک کن» یک پرده از موسیقی خراسانی است که قوجق با قلم توانمند خود آن را نواخته و در توصیف‌ها به اندازه‌ای به جزئیات توجه کرده که خواننده نوای موسیقی دوتار را در رمان می‌شنود و با آن شیدا می‌شود. شاید این را بتوان یکی از مهم‌ترین ویژگی این رمان عنوان کرد که نویسنده خواننده را در حال و هوای موسیقی مقامی خراسانی قرار داده است.
رمان «وقت جنگ دوتارت را کوک کن» اثر یوسف قوجق از سوی انتشارات دفتر نشر فرهنگ اسلامی منتشر شده است و خواننده را به شنیدن آوای موسیقی دوتار ترکمنی در رمان دعوت می‌کند.
منبع: فارس
نظرات