این همه آلبوم فراموش شده

موسیقی دفاع مقدس با شروع جنگ تحمیلی متولد شد. گونه ای که تا پیش از آن در تاریخ موسیقی ایران وجود نداشت و یکی از معدود ژانرهای متولد شده موسیقی ، طی سه دهه اخیر به شمار می رود. این گونه موسیقایی طی این سالها در موسیقی داخل کشور و به خصوص در ژانر پاپ بسیار پربار و چشمگیر بوده است و صدها قطعه موسیقایی با این مضمون تهیه و پخش شده است. اما در این مطلب ویژه به صورت اجمالی به آلبوم های موسیقایی منتشره با مضمون دفاع مقدس طی 30 اخیر می پردازیم. البته با ذکر این نکته که طی سه دهه اخیر و به خصوص در دهه اول آلبوم هایی با موضوع جبهه و جنگ منتشر شده اند ولی چون دیگراین مجموعه های صوتی باز پخش نشده اند آماری دقیق و صحیح را نمی توان در این زمینه ارئه داد. قطعا مجموعه هایی در موسیقی محلی و سنتی در آن سالها عرضه شده اند که برای دست یافتن به آماری دقیق در این زمینه باید تحقیقی بیشتر صورت بگیرد و از مراکزی چون وزارت ارشاد و حوزه هنری درخواست ارئه آماری دقیق با ذکر جزییات را در این زمینه داشت.

به نظر می رسد یکی از نخستین آلبوم های منتشر شده با مضمون دفاع مقدس آلبوم « سرودهای آذربایجان » با صدای ” نصراله ناصح پور” و آهنگسازی ” حسین علیزاده ” باشد. این مجموعه در فروردین 1360 توسط کانون فرهنگی هنری چاووش تهیه و منتشر شد.
همچنین دیگر مجموعه ای که در اوایل جنگ تحمیلی وارد بازار موسیقی کشور شد آلبوم « فصل ایثار » با صدای ” سیامک علیقلی ” خواننده فعال پاپ – کلاسیک آن سالها می باشد. این آلبوم در سال 1360 و چند ماه پس از شروع جنگ تحمیلی تهیه و پخش گردید. گفتنی است کامبیز روشن روان و محمد شمس در این آلبوم به عنوان آهنگساز حضور داشتند. لازم به یادآوری است قطعه مشهور ” سرود خاک ” که بعدها با عنوان خلیج فارس از آن یاد می شد برای نخستین بار در این آلبوم اجرا گردید. اثری که در سالهای بعد توسط چند خواننده داخلی و لس آنجلسی مورد بازخوانی قرار گرفت.
” جمشید جم ” خواننده مشهورپاپ اواخر دهه 50 و دهه 60 پس از آزاد سازی خرمشهر آلبومی با عنوان « پیروزی » را اجرا نمود ؛ مجموعه ای که سال 1361 منتشر شد.
همچنین “جم ” مجموعه ای دیگر را نیز با نام « جنگ زده » ( پرنده جنوبی ) در آن ایام با همکاری منصور تهرانی اجرا کرد. آلبومی که شامل اجرای خواننده و دکلمه اشعار بود.
اواخر دهه 60 چند خواننده مطرح آن سالها آلبومی تحت عنوان « بوی بهار» را اجرا کردند که برخی از قطعات آن به موضوع دفاع مقدس ارتباط پیدا می کرد.
گروه مشهور ” بچه های آباده ” در اواخر دهه 60 کاست خود را با نام « قصه مادر» روانه بازار کردند که با استقبال خوبی هم مواجه می شود. در این آلبوم چند اثر به موضوع جبهه و جنگ می پرداخت.
همچنین آلبومی با اجرای دو خواننده مطرح یعنی ” شهرام ناظری ” و ” سید جلال الدین محمدیان ” با موسیقی ” جلیل عندلیبی ” که « سروش پیروزی » نام دارد در دهه 60 منتشر شد.
با گذر از دهه 60 و پایان دوران دفاع مقدس عرضه آلبوم هایی دفاع مقدسی در این دهه عملا متوقف می گردد و گرچه واحد موسیقی صدا و سیما صدها قطعه درباره این موضوع تهیه می کند ولی عملا ما با آلبومی که مختص این رویداد مهم باشد برخورد نمی کنیم.
اما دهه 80 باز شاهد انتشار برخی مجموعه های موسیقی در موضوع جبهه و جنگ است. آلبوم « علمدار » با صدای خواننده مطرح در نیمه های دهه 80 با مضمون جانبازان و حضرت ابوالفضل روانه بازار موسیقی می شود.
همچنین در سال 88 آلبومی با عنوان « تندیس » با اجرای سه خواننده پاپ در یزد تولید و منتشر می شود.
همچنین گروه” لیله القدر” در سال 89 مجموعه ای با صدای 8 خواننده تحت عنوان « هشت فصل عشق » را به سه زبان فارسی – عربی و انگلیسی در ده قطعه منتشر می کند که اکثر قطعات با مضمون دفاع مقدس می باشد.
در حوزه موسیقی خردسال و کودک نیز آلبوم« پ مثل پیروزی » در سال 89 با 8 قطعه عرضه می شود.
با عبوراز دهه 80 وارد دهه 90 می شویم که در همان سال اول در نهایت شگفتی چند آلبوم موسیقی پاپ با موضوع دفاع مقدس تهیه و منتشر می شود. گویا کم کاری های پیشین قرار است جبران شود و ما با عرضه شدن چند مجموعه غافلگیرمی شویم.
در همدان مجموعه ای به اسم « گواه پایداری » با صدای 4 خواننده پاپ در سال 90 منتشر می شود.
« داغ شقایق » دیگر آلبومی است که در یزد با محتوای دفاع مقدس توسط 3 خواننده پاپ اجرا و منتشر می گردد.
همچنین مجموعه ای تحت عنوان « پلاک خونی » در استان مرکزی شامل 7 قطعه با صدای خوانندگان بومی تهیه و عرضه می گردد.
علیرضا عصار خواننده معتبر پاپ آلبوم « بازی عوض شده » را که نخستین آلبوم پاپ با مضمون دفاع مقدس که توسط یک خواننده اجرا شده است را در زمستان 90 با صدای خود منتشر می سازد تا عنوان اولین خواننده پاپ را به خود اختصاص دهد که در کارنامه کاری خود یک مجموعه مستقل دفاع مقدسی را عرضه کرده است.
در نهایت هم تا به امروز آلبوم پاپ گروهی « دلصدا » با اجرای چند خواننده مختلف آخرین مجموعه ای است که با این مضمون تهیه و عرضه شده است.
در ضمن یادآورمی شویم تاکنون بیش از 20 خواننده پاپ در آلبوم های منتشر شده خود حداقل یک اثر با مضمون دفاع مقدس را اجرا کرده اند که این مورد مجزای صدها اثری است که در واحد موسیقی صدا و سیما اجرا شده است.
همچنین طرح یک سوال در این بخش ضروری است. با توجه به اینکه واحد موسیقی صدا و سیما طی سه دهه اخیر قطعات فراوانی با این موضوع خاص تهیه و تولید کرده است ولی به ندرت این قطعات را در قالب آلبوم منتشر کرده است. این که چرا باید برخی قطعات خوش ساخت در آرشیوها بدون استفاده باقی بمانند خود جای سوال و تعجب دارد.
با توجه به گستردگی موضوع دفاع مقدس و اینکه می توان از جنبه های مختلف به این رویداد مهم نگریست شایسته است خواننده ها و به خصوص مراکز مهم فرهنگی با جدیدت بیشتر به امر تولید آلبوم های موسیقی درباره این مضمون با همکاری هنرمندان توانمند موسیقی بپردازند. شاید لازم باشد کم کاری های صورت گرفته پیشین جبران گردد.
لازم به ذکر است اکثر آلبوم های فوق به خصوص در طی سالهای اخیر توسط بنیاد حفظ آثار و نشر ارزشهای دفاع مقدس تهیه شده اند و به نظر می رسد بخشی از این آلبوم ها عرضه عمومی و کشوری نداشته اند و به صورت محدود منتشر شده اند. به همین خاطر مخاطبان موسیقی هیچ گونه آشنایی با این مجموعه ها ندارند وبعضا از وجود چنین آلبوم هایی کاملا بی خبرند.

منبع: موسیقی 2002