میرزمانی : کنسرت های عاشورایی منحصر به دوران انقلاب اسلامی است

راه نوا – محمد میرزمانی، آهنگساز و رئیس هیئت مدیره خانه موسیقی درباره کنسرت‌هایی که در ماه محرم و صفر با موضوع عاشورا و امام حسین (ع) برگزار می‌شود، گفت: قبل از انقلاب چیزی با عنوان برگزاری کنسرت‌ درباره قیام امام حسین (ع) اصلا وجود نداشت. خود من با ارکسترهای مختلفی همکاری می‌کردم و کنسرت می‌دادم و چنین کنسرت‌هایی که امروزه در ماه محرم و صفر درباره واقعه عاشورا برگزار شود؛ اصلا وجود نداشت؛ اما همانطور که می‌دانید تعزیه برگزار می‌شد. تعزیه هم یک نوع اجرای زنده موسیقی محسوب می‌شود. تاریخچه برگزاری تعزیه به گذشته بسیار دور بازمی‌گردد اما به خصوص از دوره قاجار به بعد اجرای تعزیه به طور گسترده‌تری مرسوم شد.

این آهنگساز در ادامه افزود: تعزیه را می‌توان به عنوان یک نوع موسیقی آئینی به حساب آورد که قطعا می‌تواند با اجرای کنسرت‌های موسیقی آئینی نیز مرتبط باشد. اما آنگونه از موسیقی که با موضوع عاشورای توسط ارکستر‌های تخصصی و یا با ساختار موسیقی کلاسیک و یا موسیقی ملی اجرا می‌شود محصول بعد از انقلاب است. بعد از انقلاب از اواسط دهه شصت موسیقی‌های آئینی به طور رسمی‌تری اجراهایشان شروع شد.

وی همچنین عنوان کرد: حدود سال ۱۳۶۵ -۶۶ بود که آرام آرام جشنواره موسیقی فجر بعد از جشنواره فیلم فجر راه‌اندازی شد و موسیقی‌های آئینی نیز در آنها با نگاه رسمی‌تری به اجرا درآمد. شاید در آن زمان موسیقی‌های نواحی که در جشنواره فجر به اجرا درمی‌آمد صرفا پیرامون موضوع عاشورا نبود اما موسیقی‌های آئینی بسیاری اجرا می‌شد. حتی در حوزه موسیقی خراسان مقام‌هایی وجود داشته و دارد که در زمره همین موسیقی آئینی قرار می‌گیرد.

سیدمحمد میرزمانی درباره اولین کنسرت عاشورایی گفت: اولین کنسرتی که در کشورمان با موضوع عاشورا روی صحنه رفت؛ کنسرت “خسوف” به آهنگسازی محمدسعید شریفیان بود. خسوف در اربعین سال ۱۳۸۲ توسط ارکستر سمفونیک تهران و با همراهی خوانندگان ارکستر کر ابوای رومانی به مدت پنج شب در تهران و در تالار وحدت با رهبری لوریس چکناوریان به صحنه رفت و به دلیل کیفیت بالای اثر از سوی مدیریت فیلارمونیک اولتانیای رومانی دعوت و اجراهای متعددی در این کشور داشت.

آهنگساز آلبوم “وداع” در ادامه افزود: بعدها کنسرت‌های دیگری با موضوع عاشورا برگزار شد که از آن جمله می‌توان به کنسرت سعید ذهنی، کنسرت “شب دهم” آقای علیرضا قربانی، کنسرت آقای سعید اردیانی، و کنسرت “وداع” با همکاری خود من و حسام‌الدین سراج که سه سال پیاپی در ایام محرم برگزار شد، اشاره کرد. متاسفانه کنسرت‌های مرتبط با عاشورا به لحاظ کمی در همین حدود است که گفتم و جا دارد مسئولان فکر جدی‌تری در زمینه موسیقی آئینی کشورمان کنند تا در این زمینه اجراهای بیشتری برگزار شود؛ چرا که ظرفیت و پتانسیل چنین کنسرت‌هایی در جامعه ما وجود دارد. ولی متاسفانه مسئولان چندان به این حوزه دل نمی‌دهند.

وی همچنین عنوان کرد: رفتن به سمت بلیت‌فروشی در کنسرت‌های موسیقی با موضوع عاشورا کار اشتباهی است. وقتی برنامه‌گذاران با این دید به چنین کنسرت‌هایی نگاه می‌کنند پیش خودشان می‌گویند این برنامه‌ها بلیت فروشی خوبی ندارد پس چرا باید برگزار شوند؟ در یک کنسرت عاشورایی نباید به دنبال بازدهی مالی رفت. مردم با میل شخصی در بحث نذورات شرکت می‌کنند و اگر غذایی به صورت نذری دریافت می‌کنند از روی احتیاج نیست و به دلیل متبرک بودن و قداست این ماجراست. در مورد موسیقی نیز همین‌گونه است؛ وقتی کنسرتی در این حوزه برگزار می‌شود مسئولان نباید تصورشان این باشد که مردم بابت چنین برنامه‌ای دریافت شود و کار باید صرفا به خاطر امام حسین (ع) برگزار شود. می‌توانند صندوقی با عنوان “همت عالی” در محل کنسرت قرار دهند و بگویند هر کسی به هر میزان که می‌تواند کمک کند.

میرزمانی درباره کیفیت آثاری که در قالب کنسرت‌های مرتبط با واقعه عاشورا به اجرا درآمده‌اند، گفت: وقتی در حوزه‌ای رونق وجود دارد شما می‌توانید به ارزیابی کیفی آن حوزه نیز بپردازید؛ ولی در حوزه موسیقی عاشورایی یا موسیقی آئینی متاسفانه آنقدر کم کار کرده‌ایم که نمی‌توانیم مقایسه‌ و ارزیابی کیفی از آنها داشته باشیم. اگر این برنامه‌ها روال عادی داشته باشند اولا اطلاع رسانی به طور مناسب‌تری حتی از طریق خود مردم و به شکل سینه به سینه انجام می‌شود؛ و دوما آن وقت ما می‌توانیم آنها را از نظر المان‌های تخصصی مانند کیفیت اجرای ارکستر، سطح اجرای خواننده‌ها، کیفیت اشعار و بسیاری مولفه‌های سازنده مورد ارزیابی قراردهیم. ولی آنقدر در این زمینه کارهای کمی انجام شده که اصلا نمی‌شود بررسی صحیحی از نظر کیفی داشت. اگر در مورد همین اجراهای اندک کنسرت‌های عاشورایی نیز بگوییم مثلا اجرای ارکستر ضعیف است این گفته‌مان، بیشتر اثر مخرب دارد تا اینکه باعث بهبود اجرا شود؛ نمی‌شود همین اندک کنسرت‌های عاشورایی را نیز تعطیل کرد. باید ابتدا برگزاری چنین کنسرت‌هایی به یک روال تبدیل شود تا آن وقت بتوانیم آنها را مورد ارزیابی قرار دهیم