‌ محمدعلی اَبرآویز

استاد محمدعلی (منوچهر) ابرآویز در سال ۱۳۱۷ در محله عودلاجان تهران متولد شد. تحصیلات خود را تا اخذ دیپلم در تهران انجام داد. سپس برای ادامه تحصیل در رشته رفتارشناسی به آلمان و سپس کانادا سفر کرد. در حدود سال ۱۳۴۱ به ایران مراجعت کرد و در طی ۷ سال به فعالیت در مطبوعات و رادیوی آن زمان پرداخت.

ترک رادیو و حضور در مطبوعات
در سال ۴۲ با مشاهده صحنه شهادت یکی از جوانان انقلابی در حوالی میدان ارک تصمیم به ترک رادیو گرفت و دیگر به آن سازمان بازنگشت و تنها به فعالیت‌های مطبوعاتی خود ادامه داد. ابرآویز از سال ۱۳۴۷ سازمان تبلیغاتی پرقدرتی را راه‌اندازی کرد که این سازمان تا زمان پیروزی انقلاب در سال ۱۳۵۷ پابرجا بود. در طی این دوره ابرآویز به واسطه فعالیت‌های موفق تبلیغاتی فرهنگی‌‌اش در زمینه جمع‌آوری کمک برای زلزله بوئین زهرا موفق به دریافت جایزه جهانی تبلیغات از سازمان بین المللی تبلیغات(IAA) می‌شود.

تنها تهیه کننده مستقل هنر انقلاب
وی در تابستان سال ۱۳۵۷ که برای ثبت اختراعی به انگلیس سفر کرده بود، از طریق تلویزیون از اخبار انقلاب ایران مطلع شد و خود را به سرعت به ایران رساند. او با مشورت گرفتن از رهبران انقلاب، شهید دکتر بهشتی، آیت الله خامنه‌ای و آیت الله هاشمی رفسنجانی تصمیم گرفت بضاعت هنری خود و سازمان تبلیغاتی‌ باتجربه‌اش را در پیشبرد اهداف انقلاب به خدمت بگیرد. ابرآویز اعضای گروه سرود خود را با همفکری شهید دکتر مفتح و مرحوم طالقانی از جوانانی که در مجالس این بزرگواران شرکت داشتند، انتخاب و فعالیت خود را شروع کرد. وی در اوج روزهای حکومت نظامی رژیم طاغوت با هزینه شخصی خود استودیوی موسیقی اجاره کرد، اعضای گروه سرود را در آنجا گرد آورد و به شکل مخفیانه و به دور از چشم نیروهای اطلاعاتی و نظامی رژیم، به تولید و ساخت سرودهای انقلاب پرداخت. از این لحاظ شاید بتوان گفت که او در کنار رادیو و تلویزیون و ارشاد آن زمان، تنها تهیه کننده مستقل هنر انقلاب محسوب می‌شد که با هزینه شخصی آثار و محصولات متنوع هنری را به تولید می‌رساند اما کسی او را چندان در صحنه نمی‌دید.

خلق 18 سرود انقلابی ماندگار
حاصل این دوره از فعالیت‌های ابرآویز و گروه وی، تولید ۱۸ کاست موسیقی انقلابی ماندگار در ماه‌های منتهی به پیروزی انقلاب بود؛ سرودهایی که بعضاً با ذائقه و هنرمندی خود وی در مقام شاعر و تنظیم‌کننده به گوش مردم رسید و جاودانه‌هایی همچون «بوی گل سوسن و یاسمن آید»، «معمار و طراح حرم»، «سمفونی ۱۷ شهریور»، «الله اکبر»، «الله الله» و «خمینی‌ای امام» را آفرید. طنین صدای او در قطعه «معمار و طراح حرم» تا همیشه در گوشهای مخاطبان خواهد ماند که مؤمنانه می‌خواند: «لاتخف مسلمان!… لاتخف!». آثار او ویژگی هنری بارزی داشت و آن هم این بود که از شعارهای مردم در موسیقی خود الهام می گرفت. سرودهای وی ارکستر نداشت و شعارهای مردمی تنها با سنج و طبل بیان می شد؛ به شکلی که با ضرب صدای سنج، صدای مرگ بر شاه به گوش می رسید.
ابراویز در مصاحبه خود با خبرگزاری فارس شرایط ساخت این سرودهای انقلابی را اینگونه توصیف می کند:
“همزمان با نزدیک شدن به روزهای نخست انقلاب فعالیت‌های هنری ما به صورت مخفیانه انجام می‌شد، به طوری که شب‌ها که حکومت نظامی شروع می‌شد، ما به استودیو می‌رفتیم و تا صبح بیرون نمی‌آمدیم و در این فاصله زمانی به اجرا و ضبط برنامه‌ها‌ی انقلابی می‌پرداختیم. بیشتر هزینه‌های ساخت و اجرای ۱۸ قطعه سرود انقلابی آن دوران را من و افراد گروه برعهده داشتیم.”

سمفونی میدان شهدا
او که ضبط ۱۲ دقیقه‌ای سمفونی میدان شهدا (یا سمفونی ۱۷ شهریور) را از بر‌ترین آثارش می‌داند، ماجرای ساخت این سمفونی را اینگونه بیان می کند: “با وجود اینکه ۲۶ سال بیشتر سن نداشتم و تازه هم ازدواج کرده بودم توانستم با سختی فراوان در جمعه سیاه یا‌‌ همان ۱۷ شهریور ماه ۵۷ با استفاده از ۲ ضبط صوت نسبتا سنگین شعار‌ها و صداهای واقعی اعتراضات مردمی را ضبط کنم که هم اکنون در آرشیو سازمان رادیویی کشور موجود است.”

سرودهایی که یک سپاه بودند
سرودهای خاطره‌انگیزی که ابرآویز در طی شش ماه مانده تا پیروزی انقلاب تولید کرد، نه تنها تا ماه ها پس از پیروزی انقلاب از رادیو و تلویزیون جمهوری اسلامی ایران بازپخش می شد و به مردم مبارز ایران روحیه و انگیزه می‌بخشید، بلکه هنوز هم که هنوز است هر گاه که پخش می شود برانگیزاننده احساس و یادآور آن روزهای خدایی است. سرودهایی که به اذعان رسانه‌های غربی به اندازه یک سپاه برای انقلاب ایران اثر داشتند.

رونمایی از خاطرات
ابرآویز در سالهای پس از پیروزی انقلاب چند سالی در خارج از کشور زندگی کرد و چند سال قبل به ایران بازگشت و برای مدتی مشاور فرهنگستان هنر بود. وی در سال های اخیر به تنهایی زندگی می کرد و از تنهایی رنج می‌برد. خوشبختانه خاطرات و زندگی هنری او در سال‌های اخیر به همت واحد تاریخ شفاهی «دفتر مطالعات جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی» به صورت تصویری ضبط و ثبت شده است و قرار بود در ایام فجر امسال با حضور خود ایشان کتاب خاطرات او رونمایی شود. سرانجام این هنرمند پیشکسوت و خاطره‌ساز انقلاب در صبح 23 آبانماه سال 1392 مصادف با عاشورای حسینی دار فانی را وداع گفت و در سن ۷۵ سالگی سرود ابدی را سر داد.