«علی باقرزاده» آخرین آینه‌گردان شکوه تاریخی شعر خراسان

راه‌نوا- در پی درگذشت علی باقرزاده متخلص به «بقا»‌ از شعرای پیشکسوت مشهد، مصطفی محدثی خراسانی از شاعران و نویسندگان کشور یادداشتی نگاشته است که به شرح زیر است:

درگذشت استاد علی باقرزاده درحقیقت رقم خوردن آخرین صفحه شعرخراسان در قرن اخیر و در ادامه مجد و شکوه تاریخی‌اش بود. اگر ملک الشعرای بهار آخرین درخت تناور شعر شکوهمند خراسان با هیمنه تاریخی‌اش باشد، نسلی که پس از او همچنان توانستند آن هیمنه و شکوه شعر خراسان را آینه‌گردانی کنند عبارتند از: محمد قهرمان، احمد کمالپور، مهدی اخوان ثالث، غلامرضا قدسی، ذبیح‌الله صاحبکار، محمدرضا شفیعی کدکنی و علی باقرزاده «بقا».

ویژگی‌هایی چون: دانش و بینش عمیق، مشرب و منش معرفتی برخاسته از فرهنگ  و ادب فارسی، تواضع و فروتنی، حضور فعال و مستمر و تاثیرگذار در انجمن های ادبی که  عمدتا خود بنیانگذارش بود، شاگردپروری و انفاق تجربه و علم، ترجیح ندادن هیچ مقام و موقعیتی بر شعر و بسیاری فضیلت‌های دیگر، وجوه مشترک شخصیت و زندگی این هفت شاعر بزرگ سده اخیر خراسان است.

دوتن از این جمع، یعنی مهدی اخوان ثالث و محمدرضا شفیعی کدکنی پس از بالیدن و به ثمر نشستن، چند دهه پیش از خراسان کوچیدند و مقیم تهران شدند  و همان مسیر را درسطحی وسیع‌تر پی گرفتند و به شهرتی ملی‌تر رسیدند که البته بیش از اینها را نیز سزاوار بودند اما پنج تن دیگر یعنی، محمد قهرمان، احمد کمالپور، غلامرضا قدسی، ذبیح‌الله صاحبکار و علی باقرزاده در خراسان ماندند و در سرزمین مادری این سیر و سلوک را پی گرفتند، اما آن رفاقت و عهد اخوت بین این هفت تن در تمامی فراز و فرودها، و هجر و وصل‌ها و حذر و سفرها پایدار و استوار ماند.

وقتی از این منظر یعنی عهد اخوت و وفا زندگی و خاطرات شفاهی و مکتوب این هفت تن که بطور مستقیم افتخار شاگردی تمامی‌شان را داشته‌ام، مرور می‌کنم، می‌بینم که نام ادیب و فرزانه ارجمند دیگری در کنار این هفت تن هست که این جمع برخاسته از جوار بارگاه ملکوتی علی بن موسی (ع) را به عدد نورانی هشت می‌رساند و آن نام رهبر معظم انقلاب اسلامی حضرت آیت‌الله خامنه‌ای است.

اخوان و شفیعی چند دهه پیش به تهران آمدند و جمع شش نفره باقی مانده در مشهد، پرچمداران شعر اوجمند و ارجمند روزگار شدند و جهت دهنده مسیر فضیلت و روشنی و خرد در شعر و ادب خراسان.

مقام معظم رهبری، احترام خاصی نسبت به پنج تن دیگر مانده در مشهد داشتند که از دوستان قدیمی ایشان، از سال‌های قبل از پیروزی انقلاب بودند: استاد احمد کمال‌پور، متخلص به «کمال» که از قصیده‌سرایان برجسته خراسان بودند، استاد ذبیح‌الله صاحبکار که از غزل‌سرایان برجسته خراسان بودند و نیز دستی در تصحیح متون داشتند و تصحیح دیوان حزین لاهیجی را به توصیه مقام معظم رهبری به انجام رساندند، استاد غلامرضا قدسی که از شاعران برجسته و انقلابی خراسان بودند و در دوران رژیم پهلوی با مقام معظم رهبری در یک بند زندانی بوده‌اند، استاد محمد قهرمان، غزل‌پرداز توانای روزگار که تصحیح غزلیات صائب توسط ایشان زبانزد است و نیز استاد علی باقرزاده متخلص به بقا که در قطعه‌سرایی ید طولایی داشتند و از سرآمدان روزگارند در سرودن قالب قطعه. استاد باقرزاده، تنها بازمانده جمع پنج نفره دوستان مقام معظم رهبری در مشهد بودند که روز گذشته به دیار باقی شتافتند.

چند سال پیش که استاد ذبیح الله صاحبکار پس از استاد غلامرضا قدسی و استاد احمد کمال‌پور به رحمت ایزدی پیوستند، و از آن جمع  هنوز استاد قهرمان و باقرزاده در قید حیات بودند، مقام معظم رهبری پیام تسلیت درگذشت استاد صاحبکار را خطاب به این دو بزرگوار به این شرح فرستادند:

«دوستان عزیز و غمگسار جناب آقای محمد قهرمان و جناب آقای علی باقرزاده (بقا)؛

درگذشت عزیز دیرینمان آقای شیخ ذبیح‌‌ا… صاحبکار، اینجانب را در اندوه و تاسفی عمیق فرو برد. این عندلیب شیرین‌کار خراسان، با رفتن خود دوستان و دلبستگان را به غمی بی‌تسلا دچار ساخت و شعر و ادب خراسان، و همه‌ی کشور را از غزل‌سرایی نادره‌گوی و هنرمندی برجسته و کم‌ادعا، و دوستان و یاران خود را از رفیقی شفیق و دردآشنا، محروم ساخت.

ضایعه‌ی درگذشت آن عزیز را به بازماندگان و فرزندان گرامی‌اش، و به شما و یکایک دوستان و همکاران و دوستدارانش، و به جامعه‌ی ادبی و شعری خراسان، صمیمانه تسلیت می‌گویم و فیض الهی را برای وی مسئلت می‌کنم.

والسلام علیکم و رحمت ا…»

شب گذشته شاعر ارجمند خراسانی جناب «محمد نیک» که از دوستان نزدیک این پیش‌کسوتان‌اند وقتی با تاثر فراوان خبر درگذشت استاد باقرزاده را به من دادند، از قول استاد باقرزاده این گونه نقل کردند:

«چند سال پیش که استاد صاحبکار و قهرمان در قید حیات بودند، مقام معظم رهبری شعری سروده بودند که با این ابیات شروع می شد:

 گذشت عمر و به دل یاد دوستان باقی‌ست

 شکست ساغر و آن نشئه همچنان باقی‌ست

…به جز کمال ز یاران انجمن ما را

 همین بقا و سهی ماند و قهرمان باقی‌ست

چندی پیش که به مشهد تشریف آورده بودند و خدمت ایشان مشرف شدم، به آقا گفتم؛ اجازه می‌دهید شعر شما را به تناسب روز تغییر دهم؟ و این بیت را خدمتشان خواندم:

کمال رفت، سهی رفت و قهرمان هم رفت

همین بقا ز رفیقان آن زمان باقی‌ست

تمام رفقای آن زمان همه رفته‌اند و تنها من مانده‌ام  و در این شرایط احساس غربت می‌کنم و این شعر مرحوم فرخ را هیچ‌وقت فراموش نمی‌کنم که می‌گفت:

کم کم اندر شهر خود احساس غربت می‌کنم

بس که یارانم سفر کردند و تنها مانده ام

برای روح استاد علی باقرزاده، علو درجات آرزو می‌کنم و این دوبیت شاعر شهیر خراسانی دوست ارجمندم استاد امیر برزگر خراسانی را که شب گذشته به مناسبت درگذشت استاد باقرزاده سروده‌اند حسن ختام این سطور قرار می‌دهم:

آخرین بازمانده از نسل شاعران کهن‌سرا هم رفت

آنکه ابن‌یمین ثانی بود یعنی استاد ما «بقا» هم رفت

گر بدانم کسی نمی‌رنجد در چنین روزگار وانفسا

با تمام وجود می‌گویم، بهترین بنده خدا هم رفت