«صدای پرماجرا»
راه‌نوا- کتاب «متولد بهمن»، از سری کتاب‌های تاریخ شفاهی جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی است که فرازها و مقاطع مهمی از سرگذشت موسیقی ایران از سال‌های دهه ۴۰ و ۵۰ به این سو را در قالب خاطرات استاد «اسفندیار قره‌باغی» بیان نموده است.
مصاحبه، تحقیق و تدوین این کتاب را «روح‌الله رشیدی» برعهده داشته است. رشیدی در بخشی مقدمه کتاب اینگونه نوشته است که: «در جریان جست‌وجوی نام‌های بزرگ و جریان‌ساز هنر انقلاب، با هدفِ بهره‌گیری از خاطرات و تجارب ایشان در تدوین تاریخ شفاهی جبهۀ فرهنگی انقلاب اسلامی، با شخصیت‌هایی روبرو شدیم که با وجود درخشش بی‌نظیرشان در دهه‌های ۵۰ و ۶۰، با گمنامی و غربت، روزگار می‌گذرانند. غربتی که ناشی از غلبۀ نوع خاصی از باور مدیریتی در ساحت فرهنگ و هنر است که به واسطۀ آن، تلویحاً و گاه به تصریح، دورۀ هنرمندان نسل اول انقلاب، پایان یافته اعلام می‌شود!
با همین نگاه است که «اسفندیار قره‌باغی» با آن طنین پرشکوهش در وادی موسیقی انقلاب و دفاع مقدس، در گوشه‌ای از زادگاهش، تبریز، به تدریس خصوصی آواز بسنده می‌کند و جز این، جایگاهی در عرصۀ وسیع هنر انقلاب نمی‌یابد.
وقتی سراغش رفتیم، با وجود قرار گرفتن در آستانۀ هفتاد سالگی و تحمل بی‌مهری‌های مدام، همچنان باصلابت دیدیمش؛ درست مثل روزهایی که «آمریکا آمریکا ننگ به نیرنگ تو» را می‌خواند. آنچه در روزهای نخست از ایشان شنیدیم، به وضوح نشان داد که درست آمده‌ایم و اگر بناست منظومۀ فرهنگ و هنر انقلاب اسلامی سامان یابد، قطعاً بخشی از آن را باید از زبان «اسفندیار قره‌باغی» شنید.»
«متولد بهمن»؛ تنها اشاره‌ی مختصری است به قدرِ مجال بیست ساعت گفت‌وگو با اسفندیار قره‌باغی از هفتاد سال زندگی پرماجرا و پرثمر، که سعی دارد تصویر تلخیص شده‌ای از زندگی این مرد بزرگ را نمایان سازد.
کتاب با معرفی پیشینۀ خانوادۀ قره‌باغی و حکایتِ مهاجرت آن‌ها به ایران شروع می‌شود تا وجه تسمیۀ «قره‌باغی» در ابتدا برای مخاطب روشن شود. مانند روایت‌های مشابه، دورۀ کودکی و نوجوانی و مدرسه، بخش دیگری از مسیر حیات راوی است. راوی در ادامه، نحوۀ ورودش به هنرستان موسیقی و استخدام در آموزش و پرورش و ماموریت در کرمانشاه به عنوان معلم موسیقی را بازگو می‌کند.
دورۀ خاص یا به تعبیر دقیق‌تر، نقطۀ آغاز اوج‌گیری راوی در عرصۀ موسیقی را باید از زمان مهاجرتش به تهران و فعالیت در رادیو و تالار رودکی دانست که در این مقطع نیز، رویدادهای جالبی را از زبان استاد قره‌باغی می‌شنویم.
نزدیک شدن به ایام پیروزی انقلاب اسلامی و حضور در تولید سرودهای انقلابی و نیز ترسیم وضعیت فعالیت‌های حوزۀ موسیقی در اوایل انقلاب، سرآغاز فصل مشبعی از فعالیت‌های استاد در سال‌های بعد از انقلاب اسلامی است؛ فصلی آکنده از حرکت و جوشش و خلاقیت که همزمان است با مهمترین و عظیم‌ترین رویداد تاریخ معاصر کشور؛ دفاع هشت‌سالۀ مقدس. شاید یکی از جذاب‌ترین قسمت‌های این فصل، حوادث و اتفاقات مربوط به حضور راوی در کمیته‌های انقلاب اسلامی باشد؛ آنجا که از فعالیت‌های پلیسی و امنیتی در محلات تهران و ترور مردم و حزب‌اللهی‌ها توسط منافقین می‌گوید.
پایان دفاع مقدس، مصادف می‌شود با رکود تدریجی در تولید و نشر موسیقیِ انقلاب و به این بهانه، استاد به صورت نسبی به حاشیه می‌رود و در نهایت به زادگاهش بازگشته و مقطع تازه‌ای از زندگی‌اش را در تبریز آغاز می‌کند. در فصل پایانی کتاب، راوی از فعالیت‌هایش در تبریز و آثار جدیدش در زمینۀ موسیقی انقلاب می‌گوید.
برای آشنایی بیشتر مخاطب با شخصیت و خدمات استاد قره‌باغی، بخشی از آنچه را که خودشان بازگو نکرده‌اند، در بیان تعدادی از هنرمندان و صاحبنظران، در بخش «ضمایم» ککتاب اضاف شده است.
«گنجینه» عنوان فصل مختصری است که به معرفی بخش اندکی از سرودهای ساخته شده با صدای استاد قره‌باغی می‌پردازد. در این فصل، متن سرودها به همراه اسامی آهنگ‌سازان و شعرا آورده شده است. و تصاویری برگزیده از ادوار مختلف زندگی راوی، انتهای کتاب را شکل می‌دهد.
علاقمندان می‌توانند «متولد بهمن» را از کتابفروشی‌های سراسر کشور تهیه نمایند.
منبع: اختصاصی «راه‌نوا»
نظرات